N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

Hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyatlar.
Otda — tashqi uyqu 
arteriyasi ensa, jag' osti bezi, o'rta jag'ning tashqi, chaynash 
muskuli, quloqning katta va yuza arteriyalarini beradi.
5
84-rasm.
Bo‘yin arteryasi:
A — sigir, В — ot arteriyalari. 1 — bo ‘yinning chuqur arteriyasi, 2 — bo yinning
ko'ndalang arteriyasi, 3 — oldingi qovurg'alararo arteriya, 4 — qovurg'a b o ‘yin
arteriyasi, 5
— 
ensa arteriyasi, 6 — aorta,
7 — 
qalqon oldi bezining arteriyasi,
10 — о ‘mrov osti arteriyasi, 11 — bo ‘yinning pastki arteriyasi, 12 — yelka-bo yin
stvoli, 13 — pastga tushuvchi tarmoq, 14 — qo ‘Itiq osti arteriyasi, 15 — umumiy
bosh-yelka stvoli, 16
— 
to ‘shning ichki arteriyasi, 17 — to ‘shning tashqi
arteriyasi, 18 — umumiy boyin-yelka stvoli, 19 — oldingi kovak vena,
20 — bo yinturuq vena.
Jag'ning ichki arteriyasi 
jag'ning tashqi arteriyasini davomi 
hisoblanadi. Qanotsimon kanal orqali ponasim on-tanglay 
chuqurchasiga boradi. Jag'ning ichki arteriyasidan quyidagi: pastki 
jag' tish arteriyasi, chakkaning chuqur, lunj, miyaning ajoyib
298

---

to'ri tarmog'i. ko'zning tashqi, pastki qovoq, ko'z osti, ponasimon- 
tanglay va tanglayning katta arteriyalari ajraladi.
Pastki jag' tishlar arteriyasi pastki jag' kanali orqali o'tib, 
hamma tishni ta’minlaydi va iyak osti teshigi orqali chiqib, iyak 
osti arteriyasini hosil qiladi. Bu arteriya pastki labga, kurak tishlarga 
ham boradi.
Chakkaning chuqur arteriyasi chakka muskullariga boradi.
Lunj arteriyasi chaynash va lunj muskullariga tarqaladi. Bu 
arteriyadan ko'z yoshi atrofi arteriyasi ajraladi.
Ko'zning tashqi arteriyasi ajoyib to'm i hosil qiladi, bu ko'rish 
nervi atrofida yotadi. Miyaning ajoyib to'ridan quyidagi: ko'z 
olmasi tarmog'i, ko'z yosh bezining chuqur arteriyasi, ko'z mus­
kullari tarmog'i arteriyalari ajraladi.
Ko'z olmasi tarmog'i chakka va nazal tomirlami hosil qiladi. 
Bu arteriyadan kiprikning kalta va uzun arteriyalari ajraladi; ko'z 
yosh bezining chuqur arteriyasi ko'z yosh beziga tarqaladi, 
tarmoqlari esa ko'z muskullariga boradi.
Ko'z olmasi atrofi yog'iga boruvchi arteriya kiprikning old 
tomoni ventral arteriyasini beradi va ko'z olmasiga tarqaladi.
Pastki qovoq arteriyasi juda yirik, ko'z osti arteriyasidan 
boshlanib, ko'z kosasidan ko'z yosh suyagini kesigi orqali chiqadi. 
So'ngra quyidagi barmoqlarni ajratadi: 1) muskul tarmog'i; 
2) uchinchi qovoq arteriyasi; 3) pastki qovoqni nazal arteriyasi. 
Pastki qovoq arteriyasi ko'z kosasidan chiqib: 1) ko'zning burchak 
arteriyasi va 2) burunning dorsal arteriyasini ajratadi.
Ko'z osti arteriyasi yuqori jag' tishlari va ko'z osti teshigidan 
chiqqandan keyin burunning lateral arteriyasini beradi. Bu arteriya 
burunning muskul va terisiga tarqaladi.
Ponasimon-tanglay arteriyasi burun bo'shlig'iga kirib, chigal 
hosil qiladi.
Tanglayning katta arteriyasi kichik tanglay arteriyasini beradi. 
Bu arteriya yumshoq tanglay pardasiga boradi, o'zi esa qattiq 
tanglayga o'tadi va shu joyda bitta tarmog'i tish varag'iga yo'naladi, 
boshqa tarmog'i tanglay tirqishi orqali burun bo'shlig'iga kiradi.