N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

(77-rasm).
Uni kichik obyektivda ham chizib olish mumkin, lekin 
tuzilishining detallari kuchli obyektivda yaxshiroq ko'rinadi. Awalo 
urug'don ortig'ining biriktiruvchi to'qimadan iborat asosi (
12
) 
ajralib turib, unda kanalning spermiylar bilan to'lib turuvchi 
ko'plab kesimlari joylashgan. Urug'don ortig'i kanalining epiteliyi 
(13) baland bo'yli prizmatik hujayralardan iborat. Prizmatik 
hujayralaming o'zaklari (14) oval shaklda bo'lib hujayralaming 
o'zaklari bazal qismlarda yotadi va tekis qator hosil qiladi.
282

---

Prizmatik hujayralarning bazal uchlari orasida past bo‘yli, ularning 
o'mini egallovchi (almashtiruvchi) bazal hujayralar suqilib turadi, 
bazal hujayralarning o'zaklari (15) yumaloq, bazal membrana 
yonida alohida-alohida yotadi.
Prizmatik hujayralarning apikal uchlarida sekret ajratish payti- 
da hosil bo‘ladigan yolg'on tukchalar — hujayralar apikal uchla- 
rining uzuqlari (16) ko'rinadi. Epiteliy atrofida kanalning zichlash- 
gan biriktiruvchi to‘qimadan iborat xususiy pardasi (17), uning 
atrofida esa kanalning urug‘don ortig'i dum qismida yaxshi 
ifodalangan muskul pardasi (18) joylashadi. Urug‘don ortig'i kanali 
ichida doimo ko‘plab spermiylar (19) ko'rinadi. Egilib-bukiluvchi 
urug'don ortig'i kanali spermiylar uchun depo bo'lib, eyyaku- 
lyatsiya paytida spermiylar bu yerdan tashqariga chiqariladi.
♦ Gistopreparat
Mushuk tuxumdoni. Gematoksilin va eozin bilan bo'yalgan.
Tuxumdon murakkab tuzilishga ega, va shuning uchun awal 
kichik obyektivda preparat bilan batafsil tanishish kerak. Kesmada 
qanday tuzilmalar borligini aniqlab olgandan keyingina preparatni 
kuchli obyektivda o'rganishga kirishish mumkin. Barcha kerakli 
detallar preparatning bir joyidan topiladi deb hisoblash qiyin, 
shuning uchun tuxumdonni chizib olishda umumlashtirilgan 
(yig'ma) rasm chizishga to'g'ri keladi.
Kuchli obyektivda chizilgan rasmda po'stloq moddani oqish 
parda va uni qoplovchi yuza epiteliy, birlamchi follikullaming 
to'plamlari bilan tasvirlash maqsadga muvofiq. Taraqqiy qilayotgan 
follikullarning ushbu preparatda topiluvchi bosqichlarini chizib 
olinadi. Yassi epiteliyli (A) va kubsimon yoki prizmatik epiteliyli 
(B) 
birlamchi follikullami, ko'p qavatli epiteliyga ega ikkilamchi 
follikullami (D), yoriqchaga ega uchlamchi folUkullami (E) va 
nihoyat ma’lum darajada rivojlangan Graaf pufakchalarini (F) 
izlab topish kerak. Tuxum hujayralar o'zaklari bilan kesmaga 
tushgan follikullami tanlash lozim 
(79-rasm).
Tuxumdonni tashqaridan qoplab turuvchi yuza epiteliy (1) 
ko‘pincha kubik, ba’zan yassi (ayniqsa darvoza yaqinida) bo'lib, 
preparat tayyorlanayotganda ko'chib ketgan bo'lishi mumkin. 
Epiteliy ostida joylashgan oqish parda (