N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

114-rasm.
Yurakning dorsal tomondan
ko‘rinishi:
a — chap qorincha, b — о ‘ng qorincha
(ochilgan), с — klapan, d — qorin aro
to'sqich, e — chap yurak oldi b o ‘lmasi,
f — о ‘pka venasi, d
— 
o ‘ngyurak oldi
bo ‘Imasi, h — oldingi о ‘ng kovak vena,
I — keyingi kovak vena, к — chap lodingi
kovak vena, e
— 
toj arteriya ariqchasi,
m — о ‘pka arteriya, n — aorta.
406

---

Ikkita (o‘ng va chap) ko‘krak yo‘llari umurtqalarni yon 
tomonidan o£tib bo£yin qismida oldingi kovak venaga yoki o'ng 
va chap bo‘yinturuq venalarga quyiladi. Taloq yumaloq yoki oval 
shaklida bolib, oshqozonning o‘ng yuzasida joylashadi.
♦ Ichki sekretsiya bezlari
Ichki sekretsiya
bezlariga qalqonsimon 
bez uning
yonidagi 
bez, ко‘krak ayri bezi (timus) va buyrak usti bezlari kiradi.
Qalqonsimon bez 
juft, yumaloq va oval shaklda bo‘lib, kekir­
dakning yonbosh yuzasida sayroqi hiqildoq yonida joylashadi.
Qalqonsimon bez yonidagi bez 
sharsimon, ko£kimtir-qizg£ish 
rangli kichik bez b o lib , qalqonsimon bezning orqaroglda 
joylashadi.
Ко‘krak ayri bezi 
(timus) yosh parrandalarda 
6—8 
bolakli 
bolib, bo‘yinning yon qismida pastki jag‘dan to yurak pardasigacha 
yetib boradi. Yosh oshgan sari oldindan keyinga qarab teskari 
rivojlanadi.
Buyrak usti bezi qoramtir rangli kichik bez bolib, aortaning 
yonida buyrakning pastroglda joylashadi.
♦ Nerv tizimi
Parrandalam ing nerv tizim i quyidagicha tuzilgan: orqa 
miyaning bel yo‘g‘onlashmasi yaxshi rivojlangan, oxiri ot dumiga 
o£xshamaydi, qisqa ipchalar shaklida tugaydi. Orqa miya nervlari 
sut emizuvchilarnikiga o£xshash.
Bosh miyasi sut emizuvchi hayvonlarnikiga o ‘xshash besh 
bo£limdan iborat bo£lib, har qaysi bolim i o£ziga xos tuzilgan 
(115-rasm).
Uzunchoq miya yo£g£on va pastki qismi buramali boladi.
Keyingi miyada ko'prik yo‘q, chuvalchangsimon bolak yaxshi 
rivojlangan, miyacha yarim sharlarga bo‘linmaydi.
OraUq miyada rivojlangan ikkita tepacha boladi. Silviev suv 
y o li keng bo£shliq hosil qiladi.
Oraliq miyada so‘rg‘ichsimon tana bo'lmaydi, ko‘rish bo‘rtig£i 
kichikroq, shokila, gipofiz va epifiz bezlari bor.
Orqa miya qoplaglchi tekis, qadoqsimon tanasi yo£q, yonbosh