Н. А. Самиғов, Ф. Д. Жўраева, Сайдуллаев А. Б

3. Қурилиш қоришмаларининг хоссалари 
3.1 Қоришма аралашмаларининг хоссалари 
Қулай жойланувчанлик. 
Қоришманинг қулай жойланувчанлиги юзада 
бир жинсли юпқа қатлам бўлиб қуйилиш хусусияти тушинилади. Қоришма 
аралашмасининг қулай жойланувчанлиги ҳаракатчанлик даражасига ва сув 
ушлашлик хусусиятига боғлиқ бўлади. Қоришма аралашмасининг 

---

328 
ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
ҳаракатчанлиги массаси 300 г ли ўткир бурчаги 30
0
бўлган металл конуснинг 
қоришмага ботиш чуқурлиги билан аниқланади (1-расм). 
17.1-расм. Қоришма аралашмасининг ҳаракатчанлигини аниқлаш 
учун стандарт конус асбоби 
1-штатив; 2 ва 3-ушлагичлар; 4-пружинали тугма; 5-силжийдиган 
стержен; 6-конус; 7-циферблат; 8-қоришма аралашмали идиш. 
Конус учи қоришма юзасига теккизилади ва пружинали тугма 
бўшатилади. Бунда конус қоришма ичига ботади. Ботиш чуқурлиги 
қоришманинг қуюқлигига боғлиқ бўлиб, қоришма суюлган сари конус 
чуқурроқ чўка бошлайди. Қоришмага конуснинг чўкиши (СМ) унинг 
ҳаракатчанлигини ифодалайди. Қоришманинг ҳаракатчанлиги цемент ва 
бошқа минерал боғловчиларнинг турига,майда тўлдиргич ва минерал 
қўшимчаларнинг дисперслигига ва сувнинг миқдорига боғлиқ бўлади. 
Қоришма 
таркибида 
сув 
миқдорини 
кўпайтириш 
ҳисобига 
ҳаракатчанлигини исталганча ошириш мумкин, аммо сув миқдорининг 
оширилиши қоришма мустаҳкамлигига ва совуққа чидамлилигига, қолаверса, 
қоришма аралашмаларининг қатламланишига салбий таъсир кўрсатади. Сув 
миқдорини оширмасдан ҳаракатчан қоришмалар тайёрлаш учун таркибига 
пластификацияловчи полимер қўшимчалар киритиш тавсия этилади. 
Қурилиш қоришмаси аралашмасининг ҳаракатчанлиги ишлатилиш 
соҳаси, қишки ва ёзги шароитларга мослаб белгиланади. 
Сув ушлашлик хусусияти қоришма аралашмасининг ғовакли асосга 
ётқизганда сувни сақлаш ва ташиш жараёнида қатламланмаслик хоссасига 

---

329