Н. А. Самиғов, Ф. Д. Жўраева, Сайдуллаев А. Б

1. Умумий маълумотлар 
Қурилиш қоришмаси композицион материал бўлиб, минерал боғловчи 
модда, сув, майда тўлдиргич ва қоришма хоссаларини яхшиловчи 
қўшимчалардан иборат аралашманинг қотишидан ҳосил бўлади. Минерал 
боғловчи сифатида портландцемент ва унинг турлари, ҳавойи ва гидравлик 
оҳак, қурилиш гипси ва ш.к. ишлатилади. Қоришма хоссаларини яхшиловчи 
компонент сифатида минерал актив кукунлар ва полимер сиртактив моддалар 
ишлатилади. 
Қурилиш қоришмаларини ишлатиш тарихи бир-неча минг йилларга 
тенгдир. Хусусан Ўзбекистон худудидаги архитектура ёдгорликларини барпо 
этишда таркиби актив минерал кукунлар ва табиий органик моддалар билан 
мукаммаллаштирилган қурилиш қоришмалари ишлатилган. Бу бино ва 
иншоотларнинг пойдевор қисми қурилишида ишлатилган сувга чидамли 
“қир” қоришмалари оҳак боғловчисига ўсимликлар кули ва табиий ёғлиқ 
компонентларни қўшиб тайёрлангани тарихий манбалардан маълум. 
Қурилиш қоришмалари боғловчи модданинг турига, ўртача зичлигига ва 
ишлатилиш соҳасига нисбатан гурухларга бўлинади. 
Боғловчи модда турига кўра қурилиш қоришмалари цементли, оҳакли, 

---

325 
ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
гипсли ва аралаш боғловчили (цемент-оҳакли, цемент-гилтупроқли, оҳак-
гипсли ва .ш.к.) қоришмаларга бўлинади. Қоришма битта боғловчи асосида 
бўлса оддий, бир-неча боғловчидан иборат бўлса мураккаб қоришма деб 
аталади. 
Ўртача зичлигига кўра қурилиш қоришмалари оғир қоришмаларга 
(

m
>1500 кг

м
3
) ва енгил қоришмаларга (

m
<1500 кг

м
3
) бўлинади. 
Оғир қоришмалар кварц қумлари ва бошқа оғир тошларнинг қумлари 
асосида, енгил қоришмалар эса керамзит, аглопорит, шлаклар, пемза, туф ва 
бошқа енгил тошларнинг қуми асосида тайёрланади. 
Ишлатилиш соҳасига кўра қурилиш қоришмалари ғишт-тош териш, 
пойдевор, йирик блоклар ва бошқа темирбетон конструкцияларни монтаж 
қилишда ишлатиладиган териш; ғишт ва тош деворлар, девор темирбетон 
блоклар ва панеллар ва бошқа конструкцияларни суваш учун ишлатиладиган 
пардозлаш; гидроизоляция, акустик, рентген нурларидан ҳимояловчи ва шу 
каби махсус қоришмаларга бўлинади.