Н. А. Самиғов, Ф. Д. Жўраева, Сайдуллаев А. Б

2. Қурилиш қоришмалари учун материаллар 
Боғловчи 
моддалар
. 
Қурилиш 
қоришмалари 
олишда 
портландцементдан 
ташқари 
шлакли 
портландцемент, 
пуццоланли 
портландцемент, паст маркадаги (М200) цемент ва хусусий ҳолларда 
киришмайдиган, кенгаювчи цементлар ишлатилиши мумкин. 
Юқори маркадаги цементларни қурилиш қоришмалари (айниқса, паст 
маркадаги қоришма) олишда ишлатиш қоришманинг сув ушлашлик, 
қатламланиш каби хусусиятларини ёмонлаштиради. 
Қоришманинг технологик хоссаларини яхшилаш ва портландцемент 
каби боғловчиларни тежаш мақсадида икки ва уч компонентли мураккаб 
таркибли қоришмалар кенг кўламда ишлатилади. 
Ҳавойи ва гидравлик оҳак қурилиш қоришмалари олишда оҳак хамири 
ёки оҳак сути кўринишида қўлланилади. 
Қурилиш гипси алоҳида равишда биноларнинг ички ва ташқи безаги 

---

326 
ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
учун қоришмалар ва мураккаб қоришмалар тайёрлашда қўшимча сифатида 
ишлатилади. 
Майда тўлдиргич
. Оғир қурилиш қоришмалари учун майда тўлдиргич 
сифатида кварц қумлари, дала шпати қумлари каби табиий қумлар, зич тоғ 
жинсларини майдалаб тайёрланган сунъий қумлар ишлатилади. Енгил 
қоришмалар учун керамзит, аглопорит, перлит, вермикулит, шунгизит, 
кампорит сингари ғовак сунъий тўлдиргичлар асосидаги қумлар; пемза, туф, 
шлаклар каби енгил тошларнинг қумлари ишлатилади. Қум таркибида йирик 
доналар бўлса, уни албатта элакдан ўтказиш керак. Қум таркибидаги энг 
йирик доналар диаметри 2 мм ошмаслиги керак. Қурилиш қоришмасининг 
маркаси М100 ва ундан юқори бўлса, таркибидаги чанг, лой аралашмалари 
миқдори 10% ортиқ бўлмаслиги керак. Қоришма маркаси М50 ва ундан паст 
бўлса, буюртмачи билан келишилган ҳолда чанг, лой аралашмалари миқдори 
20% гача бўлиши мумкин. Қум таркибида органик аралашмалар меёрдан 
ортиқ бўлмаслиги зарур. 
Сув.
Қурилиш қоришмалари тайёрлашда ичимлик суви яроқли 
ҳисобланади. Бошқа сувлар ишлатилса, улар таркибида кислота, ишқор, туз 
эритмалари ва қолдиқлари, углеводород бирикмалари ва ш.к. қоришма 
боғловчи моддаси қотишига зарарли таъсир кўрсатадиган аралашмалар 
бўлмаслиги керак. 
Махсус бино ва иншоотлар қурилишида сувни дистилятор 
мосламаларидан ўтказиб, тоза ҳолда ишлатиш тавсия этилади.