N. A. Mamadjonova O’simlikshunoslikning biologik asoslari

o’q ildizga
ega. 
Poyasining
bo’yi sug’oriladigan erlarda 100-150 sm, lalmida 50-80 sm, to’rt yoki sakkiz qirrali, 
yashil tuklar bilan qoplangan. Tuklar nav xususiyatlariga qarab zich yoki siyrak bo’lishi 
mumkin. Poyasi ayrim navlarida shoxlanuvchan, shoxlari yuqoriga qarab o’sadi. Bir 
tup o’simlikda 4-12 shox hosil bo’ladi. SHoxlanmaydigan shakllari ham bor.
Barglari
bandli, qarama-qarshi yoki navbatlashib joylashgan. Poyani pastki 
qismida butun, o’rtasida bo’laklangan, yuqoridagi barglar tor, lanstetsimon. 

---

28 
Guli
beshtalik tipda, barg qo’ltig’ida 1-3 hosil bo’ladi. Gul bandi kalta 
joylashishiga qarab bir gulli va uch gulli shakllari farqlanadi. Tojibarglari pushti, 
binafsha, oq. Kosacha va tojbarglari tukli. O’zidan changlanadi, ammo chetdan 
asalarilar yordamida ham changlanishi mumkin. 
Mevasi
yashil, tukli, uzunchoq ko’sakcha. Ko’sagi 2 yoki 4 meva bargidan iborat, 
chetlari ichkariga qaytib soxta po’st hosil qiladi. Ayrimlarida soxta to’siqlar yaxshi 
rivojlangan bo’ladi. Ko’saklar chatnab ochiladi. Ko’sakchada to’siqlar bo’lsa urug’lar 
to’kilmaydi, to’siq bo’lmasa to’kiladi. To’siqli ko’sakchalar o’simlik pishgandan keyin 
ildizi yuqoriga ko’tarilib silkitilsa urug’i to’kiladi. Selekstiya yo’li bilan pishganda 
ko’saklari yorilmaydigan navlar yaratilmoqda. Ko’saklar 4-8 uyali, bo’yi 4 sm, eni 0,9 
sm. Bir tup o’simlikda 20-100 ko’sak hosil bo’ladi. Bitta ko’sakda 70-80 urug’ bor. 
Urug’i mayda, tuxumsimon, bo’yi 2,7-4 mm, eni 1,7-1,9 mm, 1000 urug’ vazni 2-5 g. 
Rangi oq, qo’ng’ir, jigarrang, qora. 
Biologik xususiyatlari.
Kunjut issiqsevar o’simlik, urug’lari 15-16 
0
S haroratda 
una boshlaydi, maysalari qiyg’os unib chiqishi uchun 18-20 
0
S harorat talab qilinadi. 
Harorat 23-25 
0
S bo’lganda ekish-unib chiqish davri qisqaradi. Sovuqqa chidamsiz, 
maysalari 0,5-1 
0
S sovuqda nobud bo’ladi. O’sish davrining boshlanishida havo 
harorati past bo’lsa o’simlik sekin rivojlanadi, sarg’ayadi, nimjon bo’ladi. SHuning 
uchun kunjut ekishda eng qulay ekish muddatlari tanlanish kerak. 
Havo harorati –2 
0
S gullari so’liydi; -3 
0
S voyaga etgan o’simliklar ham sovuqdan 
nobud bo’ladi. Kunjutning o’sishi, rivojlanishi uchun eng optimal harorat 25-30 
0
S. 
Harorat 12-15 
0
S pasayganda kunjut o’sishdan to’xtaydi. O’suv davrida 2200-2500 
0
S 
faol harorat talab qilinadi. 
O’suv davrining boshlanishida o’simlik sekin rivojlanadi, gullashga 10-12 kun 
qolganda o’sish tezlashadi. Gullash davri tez o’tadi.