Н. А. Эгамбердиева археология (ўқув қўлланма)

Қисқача изоҳли луғат
Ангоб–сопол идиш сиртига охра(ранг) ёрдамида берилган пардоз
Антик– лотин тилида “қадимги ажойибот” маъносини билдириб, тарихда қадимги Греция маданияти анъаналари асосида ривожланган давр номи.
“Археология”- “архайос”-қадимги, “логос”-фан сўзларидан таркиб топган бўлиб, қадимият ҳақидаги фандир. Археология тарихда кишилик жамиятининг узоқ ўтмиши билан боғлиқ моддий маданият ёдгорликларини ўрганувчи фандир.
Археологик ёдгорликлар - узоқ ўтмишда одамлар фаолиятининг хосиласи, улар ибтидоий маконлар, қишлоқ ва шаҳар ҳаробалари, қоятош расмлари, истеҳкомлар, ибодатхоналар, қадимги суғориш иншоотларидан иборат.
“Артефакт”–– одамлар томонидан яратилган моддий маданият объектлари, яъни турли меҳнат, ов ва жанговор қуроллар, сопол буюмлар, турли ҳунармандчилик ва заргарлик буюмлари, тангалар, уй–жой қолдиқлари, қалъа, қаср ва қўрғонларнинг ҳаробалари, қадимий далалар, ариқ ва каналларнинг излари, мозор–қўрғонлар ва бошқалар.
Архантроплар - палеолит даврининг уруғ-жамоачилик босқичига қадар яшаб ўтган одам аждодлари, яъни уларнинг суяк қолдиқлари.
Бурж –қалъа деворлари ташқи бурчакларига ишланган минорасимон қурилма.
Газ– узунлик ўлчови. Одатда узатилган қўл узунлигида бармоқ учларидан то елкагача узунликда олинган.
Гириҳ– арабча “тугун ”сўзидан олинган. Геометрик шакллардан тузилган нақш.
Гулдаста – иморат бурчакларини безаш учун ишлатиладиган минорачасимон қурилма.
Ёрма техника усули – илк палеолит даврида ихтиро қилинган тош қуролларни ишлаш услуби. Бунда қурол ясаладиган чақмоқтошнинг бош томони усталик билан уриб текис майдонча ҳосил қилинади. Шу майдонча орқали тошнинг майда парақалари олиниб қуролга шакл берилади.
Ислимий – ўсимликсимон нақш.
Кертма техника — чақмоқ тош хом ашёси парчасигатош болға (отбойник) ёрдамида ҳар томонлама ишлов бериш, енгил зарба бериш ёрдамида учириш усули.
Маданий қатлам — инсонларнинг хўжалик фаолияти излари сақланиб қолган тупроқ қатлами. Маданий қатламлар маълум бир жойда одамларнинг қанча вақт яшаганлиги билан боғлиқ холда битта ёки бир нечта ва қалинлиги ҳам бир неча сантиметрдан 30—35 метргача бўлиши мумкин.