N. A. Egam berdieva arxeologiya ( 0 ‘quv qo‘llanma)

s a k la r
Orol b o 'y i, shimoli-sharqiy 0 ‘rta Osiyo. 
QozogM'ston va jan u b iy Sibir hududlarda yashagan, degan fikrlar ilmiy
114

---

adabiyotlarda mavjud. Saklarning tu rm ush tarzi, urf-odati to ‘g ‘risida 
m a ’lumotlar Eron axomoniylari qoya tosh bitiklarida saqlanib qolgan 
(Bexistun yozuvi, Nakshi-Rustam, Persopol saroyi releflari va bq.da). 
Q o z o g ‘iston hududida yashagan saklar ko'c h m an ch i chorv'achilik bilan, 
Sirdaryo oralig‘i va janubiy Q o z o g ‘iston hududida yashagan saklar 
dehqonchilik bilan s h u g ‘ullanganlar. 
Mil.avv.VIl-lII 
asrlarda sak 
qabilalari ittifoqi vujudga kelgan.
K o ‘chmanchi 
qabilalarda 
hunarmandchilik 
nihoyatda 
keng 
rivojlangan. 
Q im m atbaho 
metallarga 
nihoyatda 
mohirona 
ishlov 
berganlar. Ularning bunday ishlash uslubi fanga «hayvoniy uslub» deb 
kiritilgan. 
Bunga sabab 
turli bezak-taqinchoqlar, idishlar va harbiy 
qurolarni yasashda hayvonlar tasvirini aniq va o ‘z navbatida murakkab, 
naqshindor qilib yasashgan. Sak va skiflar yaratgan madaniyat bir biriga 
o ‘xshash b o ‘lsada, skiflar madaniyatida yunonlarning t a ’siri seziladi. 
Shuningdek, saklar uchi uzun (70sm.ga yaqin) qalpoq va uzun chakmon 
kiygan. Tasvirlarda u tizzadan past qilib aks ettirilgan. Oyoq kiyimlari 
uzun k o ‘njli etik bo'lgan. Skiflar tasvirida ular uchi qayilgan qa!pog‘da, 
b a ’zan qalpoqsiz b o ‘lib, sochi elkaga tushib turgan xolda tasvirlangan. 
Oyoq kiyimlari kalta ko'njli boMib, oyoqning to ‘p ig ‘idan boylab 
q o ‘yilgan. Keng shalovar ishton kiyganlar.
Gerodot o'zin in g asarida massagetlar haqida to ‘liq m a ’lumot berib, 
o ‘tgan. Arxeologik tadqiqotlar sak va massagetlarning bir xil madaniy 
jaray o n d a ishtirok etganligi k o ‘rsatdi. Slui sabab, ilmiy adabiyotlarda 
«sak-m assagetlar madaniyati» termini ishlatiladi.
Sak qabilalaridan Tagisken, Uygarak, Issiq va Chiliktin q o 'r g ‘onlari 
saqlanib qolgan.