|
BIZNI TOBLAGAN YUMUSHLAR
Q o‘lidan oz-moz ish kelib qolgan qishloq bolasining
yumushlari bir talay.
Bemalol darslarini tayyorlab, yonboshlab yoki
ko‘kragini yerga qadab kun bo ‘yi badiiy kitoblar
o‘qib yotishi amrimahol. Ammo mol-u qo‘ylarini bo-
50
qish uchun dalaga haydab ketayotgan ba’zi teng-
doshlarimning qo‘ltig‘iga qistirib olgan kitobni k o ‘-
rib havasim kelardi. Demak, ishtiyoq bo‘lsa, ishlar
qaynagan paytda ham kitob o ‘qishga vaqt topiladi.
Ishlar qaynagan paytda degan imga hayron b o ‘l-
mang.
Masalan, 1-sentabrdan o ‘qish boshlansa-da, o‘n -o‘n
ikki kun o ‘tmay, paxta yig‘im-terimi munosabati bilan
maktabimiz yana yopiladi. 0 ‘qituvchi-yu o ‘quvchilar
toki tepadan buyruq bo‘lmaguncha qor yog‘sayam,
tosh yog‘sayam daladan chiqmaymiz. Ishdan zerikkan
biz shumtakalar payt poylab turib, ovloq yo‘llar orqali
uyimizga qarab juftakni rostlab qolardik. Bunday payt-
larda tayoq o ‘qituvchilarimizning boshida sinardi. Hatto
birorta gazetani qoyillatib o ‘qiyolmaydigan savodsiz
brigadir ham ziyoli ustozlami bolalar oldida sensirab,
haqorat qilishi oddiy hoi edi. Bechora o ‘qituvchilar
uyma-uy yurib bolalaming paxtaga chiqishlarini ota-
onalardan iltimos qilar, bu ishda o ‘zlarini gunohkor
sezib, ularga yalinishardi.
Bolalar uchun katta, ommaviy ishlardan yana biri
may oyida boshlanardi. G ‘o ‘za ko‘chatlarini yagona-
lash avj pallasiga chiqqan bir paytda odamlarga ipak
qurti tarqatiladi. Bu ishdan bo ‘yin tovlagan kishilami
dag‘dag‘a bilan qo‘rqitib, yarim tunda bo‘lsa-da uyiga
bir quti ipak qurti tashlab ketishadi. Katta gektarlar
atrofidagi sanoqsiz bahaybat tutlar hammaga taqsimlab
beriladi. K o‘plab odamlarning bargi katta dahagacha
yetmay tugab qolar, dalada poylab yotmasa, «barg
o ‘g‘rilari» tunda kelib tutlami kesib ketishlari hech
gap emasdi. Olomon ikki mahal, ertalab va kechki
payt barg olgani chiqadi. Dalalar sayilga aylanadi.
Bu manzarani katta mehnat frontiga qiyoslasak, xato
bo‘lmas. Afsuski, har mavsum noxush voqealar ham
bo‘lib turardi. Kimdir oyoq yo qo‘lini kesib og‘ir
51
jarohat olsa, yana kimdir tutdan yiqilib, bir umrga
nogiron boTib qolardi.
Onajonim tong qorong‘isida boshimga kelib, ming
azobda meni uyg‘otishga urinadi.
- Davronjon, tur, bolam, Yana ozgina qoldi,
chidagin. Turaqol, bolam.
Uyqu shirinlik qilib, turishga erinaman. Biroz fursat
o ‘tgach, yana onajonimning yalingannamo mungli ovo-
zini eshitaman.
- Davronjon! Kel endi... Turaqol, bolajonim.
Bu dardli ovozda qandaydir aybdorlik, ilojsizlik
va yana allaqanday sehrli, ilohiy tuyg‘u - ona mehrini
chuqurroq tuyganday boiam an.
Uyqu qanchalik shirin bo‘lmasin, o ‘mimdan dast
turib tong qorong‘isida dadam bilan birga dalaga
jo ‘nayman va har safar yoTda ketayotib, onamni yalin-
tirganimdan afsuslanaman. Chunki, qorong‘i boTishiga
qaramay, odamlar allaqachon tut kesishni boshlab yu-
borgan, menga o‘xshagan bolalar ancha-muncha ish
qilib qo‘yganini ko‘rib ulardan uyalaman. Xuddiki
tengdoshlarim menga qarab «endi kelyapsanmi, tanbal,
uyquchi» deyayotganday tuyulib xijolat tortaman. Da
dam ham tutga chiqib, barg-novdalarni kesadi. Men
ularni chiroyli qilib to ‘plab bogTayman.
Keyin birgalikda katta yo ‘l bo ‘yiga tashiymiz.
Ba’zan ulov boTmay, barglarimiz issiqdan so‘lib qo-
ladi. Ming azobda velosipedga yuklab, ikki-uch bor
qatnashga majbur bo‘lamiz. Keyin juda katta muam-
moni hal qilganday, hamma ishni yolg‘iz onamga
tashlab, dadam ishga, men paxta yagonasiga jo ‘nay-
miz. Bechora onam bir o ‘zi barglami butab qurtlar-
ga soladi. Keskaltaklami bog‘lab, bir chetga bosa-
di. So‘kichaklami eski g ‘angdan tozalaydi. Xullas,
qurt boqish mahali onamning uxlaganini sira ko‘rma-
ganman.
52
Kolxoz bug‘doyini o ‘rib olganidan so‘ng qishloq
ahli m o‘r-malaxday yopirilib uylarimizga somon tashiy-
miz. Kombaynlarda chala o ‘rilgan poxolni o ‘roq bilan
tagidan qirtishlab, qoldiqlami supurib olamiz.
Bedalar o ‘rilib yer haydalgach, qimirlagan jon borki,
«yo‘ng ‘ichqa tomir» (bedaning ildizi) tergani chiqamiz.
Har kim holiga yarasha chorvasiga yemish g ‘amlab
oladi. «Yo‘ng ‘ichqa tomir»ni tesha bilan tuyib maydalab
molga berilsa, juda kuchli ozuqa b o ‘lardi. Ommaviy
ishlardan yana biri g ‘o‘zapoya yig‘ish edi. Har bir oila
bola-chaqasi bilan dalaga chiqib, o ‘ziga bo‘lib berilgan
yeming g ‘o ‘zapoyasini yig‘ishtirib oladi. El birlashadi.
Bir-biriga xolis ko ‘maklashadi. Ayni shu pallada tut
daraxtlarinig sovuqdan darmoni qurib arang ilinib
turgan barglarini uzun kaltak bilan savalab qoqishning
nashidasi o ‘zgacha. Duv-duv to^kilayotgan yaproqlami
g‘o‘zapoyadan yasalgan q o ‘lbola «supurgi» bilan bir
joyga yig‘ib, qoplarimizga niqtab-niqtab bosamiz.
Bu yumushlami bajarish qanchalik malol kelmasin,
biz, bolalar hech qachon b o ‘yin tovlamasdik. Ulaming
o‘ziga yarasha gashti, rohati ham bor edi. Mehnat bizni
chiniqtirdi, tobladi, shakllantirdi. Har qanday ishni
ko‘rganda qo ‘rqmaydigan, oyog‘i qaltiramaydigan b o ‘-
lib ulglaydik. «Ko‘z - qo‘rqoq, qo‘l - botir» degan gap
topib aytilgan. Yashasin mehnat!
Do'stlaringiz bilan baham: | 
