Н. Қ. ЙЎлдошев, Г. Э. Захидов

партисипатив 
ташкилотлар
деб 
аталувчиларни бошқаларидан тубдан фарқ қилдиради.
Партисипатив
ташкилот асосида ѐтувчи барча даражадаги ходимларни 
бошқарувда иштирок этиш қуйидагиларни кўзда тутади: 
-
қарорларни қабул қилишда иштирок этиш; 
-
мақсадларни белгилашда иштирок этиш; 
-
муаммоларни ҳал қилишда иштирок этиш; 
Бошқарувда иштирок этишнинг қуйидаги даражалари ажратилади: 
-
таклифларни илгари суриш; 
-
қарорларнинг муқобил лойиҳаларини ишлаб чиқишда иштирок этиш; 
-
якуний қарорларни танлаш. 
Ҳақиқий амалиѐтда партисипатив бошқарувни амалга оширишнинг бу 
барча даражалари(йўланишлари)дан одатда маълум комбинацияларда 
фойдаланилади, чунки улар ўзаро яқиндан боғланганлар ва бир-бирларини 
тўлдирадилар, ҳамда комбинацияларда ўзларини самарали намоѐн 
қилишлари мумкин. 
Биринчи даража – таклифларни илгари суриш, анъанавий ташкилотга 
таркибий ва бошқа ўзгартиришларни киритишни талаб қилмайди ҳамда у 
раҳбар томонидан амалга оширилиши мумкин. Бундай ѐндашув 

---

182 
Тадбиркорликинг бошланғич
ташкилотлари 
марказлаштирилган раҳбарликка эга корхоналарда кенг қўлланилиши 
мумкин. 
Иккинчи даража - муқобилларни ишлаб чиқиш – ташкилотда бу 
вазифани самарали ечиши мумкин бўлган махсус тузилмаларни пайдо 
бўлишини талаб қилади. Амалиѐтда бу вақтинчалик ѐки доимий қўмиталар 
ѐки комиссиялар ташкил этилишида ўз аксини топади, уларга ушбу ишни 
бажариш топширилади. 
Учинчи даража - муқобилларни танлаш - бошқарувда иштирок этиш 
илмий-техник, иқтисодий-техник ва бошқарувчи характеридаги махсус 
кенгашлари иши шаклида амалга оширилишини кўзда тутади. Уларнинг 
қарорлари кўпинча қошида улар ташкил қилинган раҳбарлар учун мажбурий 
бўладилар. Бу кенгашлар таркибига қоидага кўра, ташкилот иерархиясининг 
қуйи даражасидаги, раҳбар даражасидан кейинроқ келувчи шахслар 
кирадилар. 
Бу ташкилот тузилмасига демократик характер беради: бошқалар 
устидан ҳукмронликка эга ҳар бир шахс уларнинг ўзаро назоратига ҳисобот 
беради, бу ташкилотнинг ҳар бир аъзосига юқори мансабли шахс томонидан 
зулм қилишнинг олдини олади. Бундан ташқари, бошқарувда иштирок этиш 
учун қабул қилинаѐтган қарорларнинг сифатини оширади. Иштирок этиш 
ишга ижодий ѐндашувни ривожлантиради, янги ғоялар туғдиради ва умуман 
иш сифатини бойитади. Ходимларда мулкчилик ҳисси пайдо бўлади ҳамда 
фаолият юритишга ундовлар ошади, улар ўзлари томонидан қабул қилинган 
қарорларни яхшироқ бажарадилар. Гуруҳли, биргаликда ишлаш муҳити 
яратилади, меҳнат ахлоқи ва унумдорлик анча яхшиланади.