Mutolaa madaniyati va ritorika

Asosiy adabiyotlar
1. Oripov Q., Obidova M. Ifodali o‘qish. – Toshkent: O‘zbekiston, 1996.
2. Rasulov R., Husanov N., Mo‘ydinov Q. Nutq madaniyati va notiqlik san’ati. – Toshkent, 2006.
Qo‘shimcha adabiyotlar
1. Hojiahmedov A. O‘zbek aruzi lug‘ati. – Toshkent: Sharq, 1998.
2. Fitrat. Aruz haqida. – Toshkent: O‘qituvchi, 1997.
3. Vohidov E. She’r dunyosi. – Toshkent: Sharq, 2001.
4. Oripov A. Tanlangan asarlar. 4 tomlik. – Toshkent: G‘.G‘ulom nashriyoti, 2001.
5. A’zamov A. Aruz. – Toshkent, 2006.
6. Umirov H. Adabiyot qoidalari. – Toshkent: O‘qituvchi, 2002.
7. Boboev T, Boboeva Z. Badiiy san’atlar. – Toshkent, 1999


5-MODUL.
Epik asarlarda nutq va mutolaa masalasi. Mutolaa jarayonida jumla, so‘z va nutqning vazifasi. Mutolaa san’atining teatr va kino san’ati bilan bog‘liqligi. Mutolaa, ritorika va zamonaviy adabiyot


_REJA:
Epik ijod namunalarining mutolaa san’ati bilan mushtarak holatda yashashi qonuniyligi. Mutolaa jarayonida notiqlikka xos marom, ohang, urg‘u, talaffuz va ifodaning muhim retseptiv vazifa bajarishi. Epik ijodda ham nutqning obrazlar, personajlar, ifoda shakllari, pafos bilan bog‘liq ko‘rinishlari uchrashi.
Mutolaa jarayonida jumla, so‘z va tovushning vazifasi bir nechta bosqichlardan iborat ekanligi. Birinchi bosqichning psixologik funksiyaga yo‘naltirilishi. Bunda jumla va so‘zning psixologik ta’sir kuchiga ega bo‘lishi. Ikkinchidan, ayni matn bo‘laklarining semantik-struktural vazifalarni bajarilishi. Uchinchidan, obraz mohiyatini ochishda va tushunib yetishda jumla, so‘z va tovushning zarur retseptiv kompnetnt vazifasini bajarishi
Mutolaa hamda voizlikning teatr va kino singari qorishiq san’atlar bilan bevosita bog‘liqligi. Teatr asarlari matnida ritorikaning epidektik, siyosiy va sud notiqligiga doir shakllari muntazam uchrashi. Teatr va kino san’ati personajlari nutqining deklarativ ifodaga ega bo‘lishi shartligi.
Ritorika, mutolaa, zamonaviy adabiyot rivojini ta’minlovchi, o‘quvchi va badiiy asar munosabatini mustahkamlovchi vosita ekanligi. Badiiy asarni o‘qish, tushunish, tushuntirish jarayonida ritorika mezonlarining ulkan ahmiyat kasb etishi. Zamonaviy epik, dramatik, lirik janrlarga xos semantik-struktural mohiyat bevosita mutolaa san’ati va ritorik bilan bog‘liqligi.