Mutolaa madaniyati va ritorika

Psixologik pauza. Muallifning matnda yashiringan kuchli his-hayajonnini psixologik pauza orqali ifodalash mumkin. Psixologik pauza o‘quvchi va notiq nutqiga jonlilik kiritib, asarning ta’sirchanligini oshiradi. Psixologik pauza ikki chiziqcha (//) bilan belgilanadi.
Badiiy asarlarning o‘xshatish, sifatlash, mubolag‘a, istiora va boshqa tasviriy ifoda vositalari qo‘llangan o‘rinlarda psixologik pauza katta rol o‘ynaydi. Masalan, Uyg‘unning "Nazir otanin g‘azabi" asaridan olingan parchani ko‘raylik:
"Tavba...
Bu la’anati, asti nima qiladi?!
qani endi... bo‘g‘a boshlasam!
Iloji bo‘lsa-yu, la’natini
Tilka-tilka qilib tashlasam!.." //
NAZORAT SAVOLLARI:
1. Ifodali o‘qishda so‘z urg‘usining qanday ahamiyati bor?
2. Sintagma urg‘usining o‘ziga xos xususiyatini izohlang.
3. Matndagi mantiqiy urg‘u olgan so‘z qanday aniqlanadi?
4. Emfatik urg‘u deganda nimani tushunasiz?
5. Logik urg‘u bilan emfatik urg‘uning qanday farqi bor?
6. Odatda, matnning qaysi o‘rinlarida pauza bo‘lishi lozim?
7. Og‘zaki nutqda grammatik pauzaning qanday ahamiyati bor?
8. Tinish belgilaridagi pauzaning bir-biridan farqi bormi?
9. Mantiqiy pauza deganda nimani tushunasiz?
10. Psixologik pauzaning o‘ziga xos xususiyatlari nimalardan iborat?
ADABIYOTLAR:
1. Bekmirzaev N. Notiqlik asoslari. - T., 2006.
2. Bekmirzaev N. Nutq madaniyati va notiqlik asoslari. - T., 2007.
3. Boltaboev H. Sharq mumtoz poetikasi. - T., 2008.
4. Mahmudov N. O‘qituvchi nutqi madaniyati. - T., 2007.
5. Tojiev Y. v. b. O‘zbek nutqi madaniyati va uslubiyati asoslari. - T., 1994.
6. Sitseron Notiqlik san’ati haqida ikki risola. - T., 2007.
7. Qung‘urov R. v. b. Nutq madaniyati va uslubiyati asoslari. - T., 1992.
8. Axmedova A. Notiqlik san’ati. T., 1967.
9. Jalilov X. Notiqlik san’ati. T., 1976.
10. Inomxo‘jaev S. Notiqlik san’ati asoslari. T., 1982.
11. Inomxo‘jaev S. O‘tmish Sharq notiqligi. T., 1972.
12. Karimov S. Badiiy matnning uslubiy alomatlari. Samarqand, 1992.