Mutlaq va nisbiy afzallik nazariyalari

Tarmoq ichidagi savdo


S’

1. 
   mamlakat yoz/qis (2)mamlakat yoz/qish
   

Differensiyalashgan tovarlar bilan tarmoq ichidagi savdo sabablari quyidagilar:

• 
  Iste’molchilarning istak va xohishlari har xil.
  
• 
  Kesishuvchi talab.
  
• 
  Miqyos samarasi.
  

Kesishuvchi talab nazariyasi. Kesishuvchi talab nazariyasi shvedsiyalik iqti- sodchi Staffan Linder tomonidan ishlab chiqilgan. Bu nazariya xalqaro savdoni talab tomonidan tushuntiruvchi kamdan-kam nazariyalarning biridir. Bu nazariyaga ko‘ra mamlakat eksporti importyor mamlakatdagi talabga bog‘liq.

Kamdan-kam tovarlar faqat eksport uchun ishlab chiqariladi. Tovarlarning aksa- riyat qismi ichki bozorda sotiladi, ichki iste’mol to‘liq qondirilgandan keyingina bu tovar eksport qilinadi. Bu tovarni xorijiy mamlakatlarga sotishda uni bu mam­lakatdagi talab tarkibi o‘z mamlakatidagi talabga o‘xshash bo‘lgan mamlakatni tan- lash maqsadga muvofiq. Ikki mamlakatda talab tarkibining bir xil boMishi mamla­katlar aholisining daromad darajasiga bog‘liq bo‘ladi. Chunki daromad qanchalik yuqori bo‘lsa sifatli tovarga bo‘lgan talab shunchalik ortib boradi.

Kesishuvchi talab nazariyasi — bu turli mamlakatlardagi iste’molchilarning daromadlari va istak-xohishlari deyarli bir xil bo‘lganligi sababli har bir mamlakat uchun ishlab chiqarishda va ichki bozorda yaxshiroq tajriba to‘plangan tovarlarni eksport qilish oson bo’lishidir.

Nazariyaning grafik ko‘rinishi quyidagicha: faraz qilaylik, ikki mamlakat mav- jud, birinchi mamlakatda daromad darajasi A dan S gacha, bu daromad darajasida ushbu mamlakatda sotiladigan tovarlar sifati A' dan S' gacha. Ikkinchi mamlakat­da esa daromad darajasi V dan D gacha, bu daromad darajasida ushbu mamlakatda sotiladigan tovarlar sifati V’ dan D' gacha. Ikki mamlakat o‘rtasidagi savdo sifati V' dan S' gacha bo‘lgan tovarlar bilan amalga oshadi. Chunki bu oraliqda ikki mamla- katdagi iste’molchilarning talabi kesishadi.