Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda bozor munosabatlariga asoslan- gan

brutto 
— 1) tovarning qadoq bilan birgalikdagi massasi; 2) korxona 
yoki tashkilotlarning sarf-xarajatlar hisoblab ajratilmagan yalpi daromadi. 
Bum 
— narxlar va ishchanlik faolligining tez va barqaror ko‘tarilib 
borishi. 
Baho 
– 
tovar qiymatining puldagi ifodasi 
Chakana savdo 
— aholiga to‘g‘ridan to‘g‘ri tovar sotish va xizmat 
ko‘rsatish bilan bog‘liq bo‘lgan tadbirkorlik faoliyatini anglatuvchi termin. 
Chakana savdo tovarlar assortimenti shakllanishida qatnashadi, xaridorlarga 
tovar sifat ko‘rsatkichlari haqida axborot beradi, tovarlarni saqlash, 
qo‘shimcha ishlash, baholarni belgilash va boshqa funksiyalarnibajaradi. 
Chakana savdo texnologiyasi 
— istalgan har qanday do‘konning asosiy 
vazifasi bo‘lgan tovar sotishni amalga oshirish silsilasi.
11
Dagmar 
(ingl. dagmar) 
— marketingda va reklamani rejalashti- rishda, 
shuningdek, amaliyotda foydalaniladigan, olingan natijalarni o‘lchash uchun 
reklama maqsadlarini belgilash. 
Demarketing 
(ingl. demarketing) — 
vazifalari sirasiga (xarid qilishdan yoki 
qanday mahsulot, masalan, sigaret, pivo iste’mol qilishdan chalg‘itish) 
kiradigan marketing amaliyotining bir turi. Demarketing shuningdek, biror 
mahsulot nuqsonlari aniqlanganda va ana shu mahsulotni ishlab 
chiqaruvchilari o‘z obro‘-e’tiborini tavakkalgaqoldirmaslikni istagan hollarda 
ham qo‘llaniladi. 
Demping 
— tovarlarni tashqi bozorda ichki bozordagiga nisbatan arzon 
narxlarda sotish; ba’zan tashqi bozorni egallash uchun tovarlarni tannarxidan, 
ishlab chiqarish xarajatlaridan past baholarda chetga chiqarish (raqobatda 
yutish uchun ham shunday qilinadi). 
Defitsit 
(ingl. shortage) 
— bozordagi bir 
vaziyat bo‘lib, unda aynan o‘sha narxda talab kattaligi taklif kattaligidan 
yuqoriroq bo‘ladi. 
Diler 
— 1) qimmatli qog‘ozlar, valuta, qimmatbaho metallar oldi- 
sotdisi bilan o‘z nomidan va o‘z hisobiga shug‘ullanadigan fond birjasining 
a’zosi (alohida shaxs yoki firma) yoxud bank. Qimmatli qog‘ozlar bozorining 
dilerlik faoliyati bilan shug‘ullanadigan professionalishtirokchisi. Faqat tijorat 
tashkiloti bo‘lgan yuridik shaxsgina diler bo‘lishi mumkin; 2) ulgurji 
(ko‘tarasiga) olgan mahsulotini chakanalab sotayotgan tadbirkor; 3) ishlab 
chiqaruvchi yoki xizmat ko‘rsatuvchi tashkilotning mahsuloti yoki xizmatini 
aynan o‘sha tashkilotning nomidansotishni tashkil qiluvchi yuridik shaxs 
11
A. Mamanazarov, M. Mamanazarov. Marketing terminlari izohli lugati -T.: Sharq.2012 y. 

---

353