Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda bozor munosabatlariga asoslan- gan

Elektron marketing 
(ingl. electronic marketing; e-marketing) 
— iste’-mol 
bozorini aniqlash va belgilash elektron vositalaridan foydalaniladigan 
hosilaviy marketing. 
Firma 
- bu korxonadan farqli o‘laroq, ishlab chiqarish sohalarida turli – 
tuman tadbirkorlik faoliyatini bildiradi. Masalan, sanoat kor- xonasi, 
davolash muassasasi, qurilish tresti va vositachilik uchun savdo, sayyohlik va 
boshqa tashkilotlarga nisbatan qo‘llash mumkin. 
Firma stili 
(ingl. house style) — 
kompaniya tomonidan mahsulot 
o‘tkazish bo‘yicha reklama xabarlarida, tadbirlarida, veb-saytlarida, tovarlar 
qadoqlarida, broshyuralarda, savdo va texnikaga oid adabiyot- larda, boshqa 
nashrlarda foydalaniladigan maxsus, o‘ziga xos, oson tanib, ajratib 
olinadigan bir uslub. Bu stil logotip, firma ranglari, maket, shrift garniturasi 
va bosmaxona dizayniga nisbatan olganda yagona uslubda namoyon bo‘ladi. 

---

354 
Kompaniyaning firma stili korxonaning kanselyariya jihozlari, emblemasi, 
savdo nuqtalari, ko‘rgazma pavilonlari, stendlar, xodimlarning yagona 
bichimdagi maxsus liboslarida aks ettiriladi. 
Forfeyting 
— ko‘pincha, tashqi savdo aloqalarida qo‘llanadiganeksport 
qiluvchilarni kreditlash shakli, ochiq hisobraqami bo‘yicha kredit. forfeyting 
operatsiyasi faktoring operatsiyasiga aynan o‘xshaydi. For- feyting, 
mablag‘larni jalb etish bo‘yicha forfeytor chiqimlarini kompensatsiyalash, 
sug‘urta va valuta tavakkallari bilan bog‘liq bo‘lgan ancha ko‘proq xarajatlar 
bilan birga kechadi, bu sotuvchi va xaridor o‘rtasidagi kredit 
munosabatlarining bir shakli bo‘lib, unda sotuvchi tovarni sotib oluvchiga 
to‘lovsiz jo‘natadi, ammo bir vaqtning o‘zida 
xaridor kontraktdagi shartlashib olingan muddatda to‘lashi majburiy bo‘lgan 
tovar hujjatlarini (to‘lovga hisobraqam) ham berib yuboradi.Bundan tashqari 
sotuvchi xaridorga nisbatan debetiga qarzdorlik kiritib qo‘yiladigan 
hisobraqami ham ochadi. 
Franchayzer 
— ma’lum bir vaqt mobaynida, maxsus tarzda ko‘rsatib 
o‘tilgan joyda bitim bilan aniq belgilab qo‘yiladigan shaklda ishlarni yuritish 
huquqlarini mayda mulkdorga havola etadigan yirik firma (savdoyoki sanoat 
kompaniyasi). Firma (kompaniya, korxona) uchun franchayzer bo‘lish — 
bozorda o‘z ta’sir zonasini yanada kengaytirish, xo‘jalik yuritish 
tavakkallarini kamaytirish usullaridan biridir. 
Franchayzi 
— franchayzer rahbarligi ostida o‘z ishini boshlovchi 
mayda tadbirkor. Masalan, AQSh restoranlar, gahvaxonalar, buxgalteriya va 
soliq xizmatlari, yuridik markazlar, kotibiyatlar, mahsulot yetkazib berish 
byurolari, baholovchilar, avtoservis, oziq-ovqat va baqqollik do‘konlari 
franchayzi taomili bo‘yicha ishlaydi. 
Franchayzing 
— yirik va mayda kompaniyalar o‘rtasidagi bitimni 
o‘zida ifoda etuvchi iqtisodiy tashkilot kontraktli tipi bo‘lib, u mayda 
kompaniyalarga kompaniya uchun asosiy sanalgan faoliyat turi bilan 
shug‘ullanishga, shuningdek, uning savdo markasidan foydalanishga 
ruxsatnoma olish huquqini beradi. 
Franshiza 
— sug‘urta shartnomasining sharti, bunda sug‘urtachining 
ayrim miqdordan oshirilmagan zarar to‘lovlaridan ozod qilinishi ko‘zda 
tutiladi.