Mustaqil yechish uchun masalalar

43. Soʻnuvchi tebranma harakat tenglamasi . Tebranma harakat qilayotgan nuqtaning vaqtning T momentlaridagi tezligi topilsin.

44. Massasi m=5 g boʻlgan jism soʻnuvchi tebranma harakat qiladi. davomida jism oʻzining energiyasini yoʻqotgan. Muhitning qarshilik koeffitsiyenti topilsin.

45. Soʻnuvchi tebranma harakat qilayotgan matematik mayatnikning amplitudasi vaqt davomida n marta kamaygan mayatnik uzunligi , a) Soʻnishning logarifmik dekrementi δ qanday? b) kuzatish boshlangandan soʻng qanday vaqtdan keyin tizimning amplitudasi yana n marta kamayadi?

46. Mayatnikning boshlangʻich tebranish amplitudasi s oʻtgandan soʻng boʻldi. Qancha vaqt oʻtgandan soʻng, tebranish amplitudasi boʻladi?

47. Agar moyning ishqalanish koeffitsiyenti va prujina bikrligi boʻlsa, prujinaga osilib, moyga tushirilgan massali jismning tebranish chastotasi topilsin.

48.  vaqt davomida soʻnuvchi tebranma harakat qilayotgan moddiy nuqtaning amplitudasi dan gacha kamaygan. Qancha vaqt oʻtgandan soʻng tebranish amplitudasi A=0,4 cm boʻladi? Qancha vaqt oʻtgandan soʻng tebranish energiyasi marta kamayadi?

49. Biror muhitda soʻnuvchi tebranma harakat qilayotgan tizimning energiyasi davomida kamaygan. Agar mayatnik massasi boʻlsa, muhitning qarshilik koeffitsiyenti topilsin.

50. Uzunligi ga teng matematik mayatnik kichik qarshilikka ega boʻlgan muhitda tebranma harakat qilmoqda. Muhitning qarshiligi tebranish davriga taʻsir etmaydi deb hisoblab, tebranish amplitudasi kamaygan boʻlsa, davomida tebranishning soʻnish koeffitsiyenti va logarifmik dekrementi topilsin.

51. Tebranish konturi induktivligi gʻaltakdan sigʻimi kondensatordan va qarshilikdan tashkil topgan. Boshlangʻich holda qoplamalardagi kuchlanish maksimal boʻlib, ga teng. Kondensator qoplamalaridagi zaryadning vaqtga bogʻliq tenglamasi yozilsin.

52. Tebranish konturi sigʻimli kondensatordan va diametri boʻlgan mis simga oʻralgan gʻaltakdan iborat. G‘altakning uzunligi . Soʻnishning logarifmik dekrementi topilsin.

53. Tebranish konturi li sigʻimdan va
induktivlikdan iborat. Soʻnishning logarifmik dekrementi . Soʻnish tufayli kontur qancha vaqtdan soʻng oʻzining energiyasini yoʻqotadi?

54. Tebranish konturi induktivligi gʻaltakdan sigʻimi ga teng kondensatordan va qarshilikdan tashkil topgan. Bir davr davomida kondensator qoplamalaridagi potensiallar farqi qanchaga kamayadi?

55. Agar vaqt davomida potensiallar farqining amplitudaviy qiymati kamaysa aktiv qarshiligi boʻlgan tebranish konturining induktivligi topilsin.

56. Tebranish konturi sigʻimi boʻlgan kondensatordan induktivligi gʻaltakdan tashkil topgan. Agar bir davr davomida kondensator qoplamalaridagi potensiallar farqi
kamaysa, konturning qarshiligi qanday?

57. Tebranish konturi sigʻimi, induktivlikdan va qarshilikdan iborat. Konturning tebranish davri va uning logarifmik dekrementi topilsin.

58.  sigʻimi kondensator uzunligi kesim yuzasi , oʻramlardan iborat gʻaltakka parallel ulangan. Tebranish davri topilsin.

59. Diametri dan boʻlgan ikki plastinkadan tashkil topgan kondensator, induktivligi ga teng gʻaltak bilan parallel ulangan. Plastinkalar orasidagi masofa . Tebranish davri topilsin.

60. Tebranish konturi sigʻimi boʻlgan kondensator va induktivlikka teng gʻaltakdan iborat. Agar konturdagi maksimal tokning qiymati boʻlsa kondensator qoplamalaridagi maksimal kuchlanishning qiymati farqi qanday?

61. Tebranish konturi ga teng induktivlikdan va sigʻimdan iborat boʻlib, qisqichlar orasidagi maksimal kuchlanish . Agar konturning qarshiligi juda kichik boʻlsa, undagi tokning maksimal qiymati I_o qanday?

62. Kondensatorning sigʻimi boʻlgan tebranish konturida chastotali tovush toʻlqinlarini hosil qilish uchun, unga qanday induktivlikka ega boʻlgan gʻaltakka ulash kerak? Konturning qarshiligi hisobga olinmasin.

63. Tebranish konturi va sigʻimi kondensator va induktivlikka teng gʻaltakdan iborat. Kondenstor qoplamalaridagi zaryad miqdori . Vaqtning va uchun tok qiymati va potensiallar farqi topilsin.

64. Tebranish konturi sigʻimi kondensatordan, | induktivlikka teng gʻaltakdan va qarshilikdan tashkil topgan. Tebranishlarning xususiy chastotasi, tebranishlar davri va konturning asilligi topilsin.

65.  qarshilikka boʻlgan tebranish konturining kondensatordagi kuchlanishning boshlangʻich qiymati ga teng. Agar tebranish konturining kondensatoridagi energiya qonuniyat bilan kamaysa, kondensator sigʻimi va induktivligining qiymati aniqlansin. Bu yerda , ga teng.

66. Tebranish konturi sigʻimdan va induktivlikdan iborat. Soʻnishning logarifmik dekrementi . Kontur energiyasi kamayishi uchun ketgan vaqt topilsin.

67. Kondensator qoplamalaridagi kuchlanishning vaqt boʻyicha oʻzgarishi qonuniyat bilan yuz beradi. Kondensatorning boshlangʻich zaryadi. Kontur parametrlari topilsin.

68. Tebranish konturining boshlangʻich fazasi Kontur qarshiligi hisobga olinmaganda, vaqtning momentida magnit maydon energiyasining elektr maydon energiyasiga nisbati topilsin.

69. Tebranish konturi sigʻimi boʻlgan kondensatordan, induktivli gʻaltakdan va qarshilikdan iborat. Konturdagi tebranishlarning soʻnishini logarifmik dekrementi topilsin.

70. Tebranish konturi induktiv gʻaltakdan sigʻimli kondensatordan va qarshilikdan tashkil topgan. Tebranish konturining davri topilsin? Davr Tomson formulasi orqali hisoblangandagi xatolik necha protsentni tashkil qiladi?

71. Tebranish konturi induktivlikdan, sigʻimdan va qarshilikdan tashkil topgan. Kondensatordagi zaryad miqdori kondensator qoplamalaridagi kuchlanishni vaqtga bogʻliq tenglamasi yozilsin.

72. Uzunligi , solenoid kesim yuzasi ga teng solenoid oʻramdan iborat. Solenoid yassi kondensator bilan parallel ulangan. Kondensator qoplamalarining va ular orasidagi masofa . Qoplamalar orasiga parafin shimdirilgan qogʻoz qoʻyilgan. Kontur qarshiligini hisobga olmay uning xususiy tebranish davri topilsin.

73.  induktivlikka ega gʻaltak, diametrlari ga teng boʻlgan ikki plastinkali havo kondensatori bilan parallel ulangan. Plastinkallar orasidagi masofa Tebranish davri topilsin.

74.  sigʻimli kondensator uzunligi va kesim yuzasi boʻlgan gʻaltak bilan parall ulangan. Gʻaltakdagi oʻramlar soni . Tebranish davri topilsin.

75. Tebranish konturi induktivlik gʻaltakdan va sigʻimli kondensatordan tashkil topgan. Sigʻim qiymati koʻrsatilgan qiymatdan ga farqlanishi mumkin. Konturda rezonans boʻladigan toʻlqin uzunliklari oraligi topilsin.

76. Tebranish konturi li induktivli gʻaltakdan va sigʻimi boʻlgan kondensatordan iborat. Kondensator qisqichlaridagi maksimal kuchlanish ga teng. Konturdagi tokning maksimal qiymati topilsin. Kontur qarshiligi hisobga olinmasin.

77. Tebranish konturi sigʻimi ga teng kondensator va induktivligi boʻlgan gʻaltakdan iborat. Agar tokning maksimal qiymati boʻlsa, kondensator qoplamalaridagi kuchlanishning maksimal qiymati qanday?

78.  uzunlikka ega boʻlgan oʻzaksiz gʻaltak kesim yuzaga ega va oʻramdan tashkil topgan gʻaltak har birining yuzasi boʻlgan havo kondensatori bilan parallel ulangan. Plastinkalar orasidagi masofa , tebranish konturining tebranish davri topilsin.

79. Tebranish konturi parallel ulangan sigʻimli kondensator va induktivli gʻaltakdan iborat. Konturning qarshiligini hisobga olmay, uning chastotasi topilsin.

80. Tebranish konturidagi tokning vaqt boʻyicha oʻzgarish tenglamasi boʻlsa, konturning sigʻimi topilsin. Kontur induktivligi . Kondensator qoplamalari orasidagi maksimal potensiallar farqi qanday?

81. Tebranish konturi sigʻimi ga teng kondensatordan, induktivligi boʻlgan gʻaltakdan iborat. Kondensator qoplamalaridagi potensiallar farqining maksimal qiymati boʻlsa, tok kuchining maksimal qiymati topilsin. Konturda tokning oʻzgarish qonuni yozilsin.

82.  sigʻimli tebranish konturi chastotaga sozlangan. Tebranishdagi kuchlanishdagi maksimal qiymati . Aktiv qarshilikni hisobga olmay: a) konturdagi maksimal tokning qiymati, b) kontur boshlangandan vaqtadan soʻng gʻaltakdagi magnit maydon energiyasi topilsin.

83. Uzunligi va kesim yuzasi boʻlgan gʻaltakga oʻram oʻralgan. Gʻaltakka plastinka yuzalari ga teng yassi kondensator oʻzaro parallel ulangan. Plastinka orasidagi masofa Konturning rezonans toʻlqin uzunligi boʻlsa kondensator qoplamalari orasidagi muhitning dielektrik singdiruvchanligi topilsin.

84. Tebranish konturidagi tokning vaqt boʻyicha oʻzgarish qonuni koʻrinishga ega. Kontur induktivligi . Tebranish konturining sigʻimi, magnit maydon va elektr maydon energiyalarining maksimal qiymatlari topilsin.

85. Tebranish konturidagi kondensator qoplamalari orasidagi potensiallar farqining vaqt boʻyicha oʻzgarish tenglamasi
kontur sigʻimi . Kontur induktivligi va kontur sozlangan toʻlqin uzunlik topilsin.

86. Induktivlikka ega boʻlgan tebranish konturida potensiallar farqining amplitudasi kamaygan. Tebranish konturining aktiv qarshiligi topilsin.

87.  sigʻimli zaryadlangan kondensator induktivligi boʻlgan gʻaltakga ulangan. Kondensator ulangandan soʻng qancha vaqt oʻtgach gʻaltakning magnit maydon energiyasi kondensator elektr maydon energiyasiga teng boʻladi.

88. Agar konturdagi gʻaltak uzunligini va oʻramlar diametrini oʻzgaritirmay turib, gʻaltakdagi oʻramlar sonini marta oshirilsa, kondensatorning logarifmik dekrementi qanday oʻzgaradi?

89. Sigʻimi kondensator va induktivligi
gʻaltakli tebranish konturida maksimal kuchlanishli soʻnmas tebranishlarni ushlab turish uchun quvvat talab qilinadi. Tebranish konturining logarifmik dekrementi topilsin.

90.  sigʻimli va induktivlikni tebranish konturida kondensator maksimal kuchlanish gacha zaryadlangan. Kondensatordagi maksimal zaryad miqdori , konturdagi maksimal zaryad miqdori , konturdagi maksimal tok qiymati topilsin. Tokning oniy qiymatini aniqlashga imkon beruvchi tenglama tuzilsin.

91. Konturdagi zaryadning vaqt boʻyicha oʻzgarish qonuni
koʻrinishda. Tebranishlarning chastotasi, davri va konturdagi tokning maksimal qiymati topilsin.

92. Tebranish konturi induktivli gʻaltakdan va ikki ketma-ket sigʻimli kondensatorlardan iborat. Konturning xususiy tebranish davri, har bir kondensatordagi zaryadning va kuchlanishning maksimal qiymatlari topilsin (konturdagi tokning maksimal qiymati ).

93. Tebranish konturidagi sigʻimi li kondensatorga zaryad berilgan. Shundan soʻng konturda soʻnuvchi elektromagnit tebranishlar vujudga keldi. Kondensatordagi kuchlanishning qiymati boshlangʻich kuchlanishdan kamayguncha qancha issiqlik miqdori ajralib chiqadi?

94. Kondensator qoplamalaridagi kuchlanishning vaqt boʻyichaoʻzgarish qonuni koʻrinishiga ega. Agar kondensator sigʻimi boʻlsa, konturda tokning oniy qiymatini ifodalovchi tenglama yozilsin. Kondensatordagi tok va kuchlanish orasidagi fazalar siljishi topilsin. Yigʻilgan energiya qanday? Vaqtning va momentlarida magnit energiya topilsin.

95. Induktivligi va sigʻimi li tebranish konturidagi tokning amplitudaviy qiymati . Konturdagi magnit va elektr maydon energiyalari teng boʻlgan dagi kondensator qoplamalari orasidagi kuchlanish topilsin.

96. Tebranish konturi sigʻimi boʻlgan kondensator va dielektrik ga teng mis simdan oʻralgan gʻaltakdan iborat. Gʻaltak uzunligi Soʻnuvchi tebranishlarning logarifmik dekrementi topilsin.

97. Tebranish konturi sigʻimi kondensatordan va induktivligi ga teng gʻaltakdan iborat. Tebranishlar boshlangandan soʻng vaqt oʻtgach kuchlanishning amplituda qiymati kamaygan. Xususiy tebranishlarning davri va konturning qarshiligi topilsin.

98. Tebranish konturi sigʻimi boʻlgan kondensatordan va induktivligi ga teng gʻaltakdan tashkil topgan. Tebranish boshlangandan vaqt oʻtgandan soʻng kondensator qoplamalari orasidagi kuchlanishning amplitudaviy qiymati marta kamayishi uchun Soʻnishning logarifmik dekrementi qanday boʻlishi kerak?

99. Induktivligi boʻlgan tebranish konturining kondensator qoplamalari orasidagi kuchlanishli maksimal qiymati davomida marta kamaygan. Tebranish konturining aktiv qarshiligi topilsin.

100. Tebranish konturi sigʻimli kondensatordan, induktivli gʻaltakdan va ga teng qarshilikdan tashkil topgan. Agar kondensatordagi zaryad miqdori boʻlsa, tebranish davri va soʻnishning logarifmik dekrementi topilsin.

101.  massali jism prujinaga osilgan va yogʻga tushirilgan. Prujina bikirligi , qarshilik koeffitsiyenti Jismga amplitudasi ga teng va garmonik oʻzgaruvchan majburlovchi kuch taʻsir etmoqda. Majburlovchi kuch chastotasi va yukning tebranish amplitudasi topilsin.

102.  massali prujinaga osilgan kuch taʻsir etib, prujinani = ga choʻzadi. Yukchani soʻnuvchi tebranishlarning davri , Soʻnishning logarifmik dekrementi . Yukchaga ga teng va garmonik oʻzgaruvchi kuch taʻsir etmoqda. Majburlovchi kuchning va rezonansda yuzaga kelgan majburiy tebranishlarning tenglamasi topilsin.

103. Bir jinsli magnitlangan sterjen bir chetidan oʻtgan gorizontal oʻq atrofida tebrana oladi. Massasi uzunligi va magnit moment . Sterjenning bir jinsli vertikal magnit maydonida garmonik tebranish davri, magnit maydoni boʻlmagan holdagi tebranish davridan marta kam. Magnit maydon induksiyasi topilsin.

104. Induktivlik va sigʻimdan tashkil topgan tebranish konturida majburiy tebranma harakat vujudga keltirilmoqda. Agar sigʻimni maksimum tebranishga mos keluvchi qiymatiga nisbatan = ga oʻzgartirsak konturdagi tok kuchi kamayadi. Tizim tebranishini logarifmik dekrementi aniqlansin.

105. Yassi kondensator qoplamalari orasidagi izolyasiyalangan ikki prujinada massasi va zaryadi boʻlgan sharcha mahkamlangan. Kondensator qoplamalariga chastotali va amplitudali oʻzgaruvchan kuchlanish berilgan. Agar har bir prujinaning bikrligi k=0,98 N/cm va qoplamalar orasidagi masofa boʻlsa, sharchaning majburiy tebranish davri topilsin. Qarshilik kuchlari hisobga olinmasin.

106. Tashqi garmonik kuch taʼsirida, tizimda tenglamasi majburiy tebranish vujudga keladi. Tashqi kuch bir davrda ish bajarsa bu kuchning vaqt boʻyicha oʻzgarish tenglamasi yozilsin. Majburlovchi kuchning boshlangʻich amplitudasi nolga teng, bir davrda kosinus kvadratining oʻrtacha qiymati ga teng.

107. Bikrligi boʻlgan prujinaga, massali temir sharcha osilgan. Oʻzgaruvchan magnit maydoni tomonidan sharchaga amplitudaviy qiymati ga teng sinusoidal kuch taʻsir etmoqda. Tizimning aslligi xollarga mos keluvchi majburiy tebranishlar amplitudasi topilsin.

108.  massali jismosilgan prujina ga choʻzildi. Tizimni muvozanat holatdan chiqarib qoʻyib yuborilganda u davomida erkin tebranma harakat qildi. Tizimning rezonans amplitudasi topilsin.

109. Tebranish konturida kondensatordan, induktivligi gʻaltakdan va aktiv qarshilikdan tashkil topgan (4.2.2-rasm). Agar qisqichlarga kuchlanish berilgan boʻlsa, bu zanjirda qanday quvvat sarf boʻladi?
	4.2.2-rasm.

110.  massali yuk bikirlikli prujinaga osilgan. Unga amplitudali majburlovchi kuch taʻsir etadi. Majburlovchi kuch chastotasi, tizimning xususiy chastotasidan ikki marta katta, Soʻnish koeffitsiyenti . Prujinaga osilgan yukning majburiy tebranma harakat amplitudasi topilsin.

111. Elektr zanjir qarshilikdan, ga teng induktivlikdan va oʻzgaruvchansigʻimli kondensatordan tashkil topgan. Zanjirga li sinusoidal chastotali taʻsir etmoqda. Kondensator qanday sigʻmga ega boʻlgan da rezonans yuz beradi? Bu holatda tokning taʻsir etuvchi qiymati topilsin.

112. Juda kichik chastotali majburlovchi kuch taʻsirida majburiy tebranishlarning siljish amplitudasi , rezonans paytida esa amplituda . Soʻnish koeffitsiyenti . Tizimning aslligi va tebranishlarning logarifmik dekrementi topilsin.

113. Soʻnish koeffitsiyenti boʻlgan da tizimning xususiy chastotasi ga teng. Rezonans chastota xususiy tebranish chastotadan necha marta farq qiliganni toping.

114. Agar majburlovchi kuchning oʻzgarish davri rezonansnikidan marta katta boʻlsa majburiy tebranishlar amplitudasi rezonans amplitudadan necha marta kichikligi topilsin. Soʻnish koeffitsiyenti

115. Ogʻirlik kuchi taʻsirida elektrodvigatel oʻrnatilgan balka ga egilgan. Elektrodvigatel yakorning qanday aylanish  chastotasida rezonans xavfi vujudga keladi?

117. Massasi boʻlgan vagon toʻrtta ressorga ega. Har bir ressor prujinasining bikirligi . Agar rels uzunligi
boʻlsa, vagon qanday tezlikda harakatlanganda relslarning tutashuvchi uchlarida boʻladigan turtkilar taʻsirida kuchli tebranish boshlanadi?

118. Tebranuvchi tizim chastota bilan soʻnuvchi tebranma harakat qilayapti. Agar tizimning rezonans chastotasi
boʻlsa, tizimning xususiy chastotasi topilsin.

119. Tebranuvchi tizimning soʻnish koeffitsiyenti . Tizimning xususiy chastotasi boʻlsa, rezonans chastota xususiy chastotadan qanchaga farq qiladi?

120. Tebranuvchi tizimda rezonans uning xususiy chastotasi dan ga kam chastotada vujudga kelsa, tebranuvchi tizimning logarifmik dekrementi topilsin.

121. Prujinali mayatnikning xususiy tebranish davri . Qovushqoq muhitda uning tebranish davri . Tebranishlarning rezonans chastotasi topilsin.

122. Qarshilik koeffitsiyenti boʻlgan muhitda jism majburiy tebranma harakat qilmoqda. Agar tizimning rezonans amplitudasi va xususiy chastotasi boʻlsa, majburlovchi kuchning amplitudaviy qiymati topilsin. Soʻnish juda kichik deb hisoblansin.

123. Majburiy garmonik tebranishlarning amplitudalari
va chastotalarda bir xildir. Soʻnishni hisobga olmay, chastota topilsin.

124. Bikirligi boʻlgan spiralsimon prujinaga massasi yukcha osilib, butun tizim qovushqoq muhitga tushirildi. Muhitning qarshilik koeffitsiyentini deb hisoblab: 1) xususiy tebranishlar chastotasi ; 2) rezonans chastota ; 3) rezonans amplituda topilsin. Agar majburlovchi kuch garmonik qonuniyat boʻyicha oʻzgarsa va uning amplitudaviy qiymati ga teng.

125. Agar majburlovchi kuchning oʻzgarishi chastotasi rezonans chastotasidan: 1) ga; 2) ikki marta katta boʻlsa, majburiy tebranishlar amplitudasi rezonans amplitudadan necha marta kichik boʻladi? Ikki xolda ham Soʻnish koeffitsiyenti ga teng deb hisoblansin ( -xususiy tebranishning siklik chastota) quyidagi parametrlarga ega.