Mustaqil ish mavzu: Nikel ishlab chiqarishning gidrometallurgik texnologiyasi

Minorali pechda eritish


Bu jarayon yirik ruda yoki aglomerat eritishga mo‘ljallangan bo‘lib, unda qaytaruvchi sifatida qattiq yoqilg‘i ishlatiladi. Koks­ning sarfi shixta og‘irligidan 9–10 % ni tashkil qiladi. Shaxtali pechda shteyn tarkibida mis va nikelning yig‘indisi 15–25 % gacha bo‘lishi mum­­kin. Undan mis va nikelga boyroq shteynlarni olish tavsiya etil­maydi, chun­ki bu holatda toshqol bilan metal­lar­ning isrofgarchiligi ko‘payib ketadi.
Toshqolda mis va nikelning yig‘indisi 0,2–0,4 % dan ort­maydi. Ammo toshqolni ko‘p hajmda chiqishi umumiy isrofgarchi­likni ko‘pay­­tiradi. Mis, nikel va nodir metallarning shteynga ajratib olish darajasi 90 % ni tashkil qiladi, xolos.
Mis - nikel shteynini konverterda purkash


Bu usulda shteynni qanday tarkibda olishdan qat’i nazar, uning tarkibida mis, nikel va temir sulfidlari bo‘ladi. Shteynda eri­gan holatda ferrit, kobalt sulfid va platinoidlar bo‘ladi. Shteyn­dagi oltingugurtning miqdori taxminan 25 % gacha bo‘lishi mumkin.
Konverter jarayonining asosiy maqsadi faqat temirni oksid­lantirib, uni toshqol fazasiga o‘tkazishdir. Kolgan mis - nikel shteyni alohida texnologiya asosida qayta ishlanadi.
­Kobalt, asosan,konverter toshqoliga o‘tadi va undan maxsus tex­nologiya bo‘yicha ajratib olinadi. Purkash jarayoni 24–30 soat davom etadi.Oq mis-nikel shteyni o‘zi bilan mis va nikel sulfidlari erit­masini tashkil qiladi. Odatda, uning tarkibida 3–4 % Fe va 20% S bor. Mis va nikel oksidlari, purkash yakunida, sulfidlar bilan metallar o‘zaro reaksiyaga quyidagicha kirishadi:


MeS + 2MeO = 3Me + SO₂

Reaksiya natijasida shteynda har doim erkin mis va nikel uchrab turadi.

Nikelni qaytarish reaksiyasi quyidagicha kechadi:


[Ni₃S₂] + 4[NiO]= 7 [Ni] + 2SO₂

Oq mis - nikel shteynida metallarning yig‘indisi 77–78 %ni tashkil qiladi. Metallarning nisbatligi Ni ÷Cu=2 ÷0,5 ga teng.

Shteynni qayta ishlashning birinchi bosqichi mis va nikelni ajratib olish bilan boradi. Bu jarayon flotatsiya usuli bilan amalga oshi­ri­ladi. Nikel boyitmasi kuydirilib, qaytarish jarayonlari orqali erkin holatda olinadi.