Mustaqil ish mavzu: energetik qurilmalar bajardi: bahriddinov boburbek

2.2-SHamol tezligini o‘lchash usullari va asboblari
SHamolning asosiy energetik xarakteristikalaridan biri bo‘lgan tezligini o‘lchash uchun anemometr (Grekcha «anemometr»so‘zi-«anemo»-shamol, «metr»-o‘lchayman) asboblari qo‘llaniladi. SHamol tezligini o‘lchovchi asbob-lar ikki guruhga bo‘linadi.

1. Ko‘rsatuvchi anemometrlar-shamolning tezligini ko‘rsatuvchi asboblar.

2. Anemometr integratorlar–ma’lum vaqt oralig‘ida shamolning o‘rtacha tezligini beruvchi asboblar.

Hozirgi kunda ilm-fanning taraqqiyoti natijasida ishlatish qulay, o‘lchamlari kichik va chiroyli dizayndagi anemometrlar yaratilib, ulardan muvaffaqiyatli foydalanilmoqda. Ishlash prinsipi bo‘yicha bunday anemo- metrlar quyidagi turlarga bo‘linadi:

• 
  pallali anemometrlar;
  
• 
  parrakli anemometrlar;
  
• 
  issiqlik anemometrlari;
  
• 
  ultratovushli anemometrlar.
  

3.1 GEOTERMAL ENERGETIK QURILMALAR

Geotermal grekchadan geo-yer va thermy–issiqlik so‘zlaridan olingan bo‘lib, geotermal energiya-yer issiqligi energiyasi deb ataladi. Yer qa’rida juda katta issiqlik miqdori mavjud. Undan juda arzon va ekologik toza energiya olish mumkin. Hisoblarga ko‘ra, yer bag‘rida to‘plangan issiqlikdan olinadigan energiya, yer yuzidagi hamma organik yoqilg‘i zaxirasidan olinadigan energiyadan bir necha barobar ko‘p. Ammo bu issiqlik energiyasi faqatgina yer ostidagi qaynoq suvlardan olinadi xolos.

(YER ICHKI HARORAT) (CHUQURLIK)

Bu suvlar ikkiga bo‘linadi (1-rasm). Paragidrotermal(a)va gidrotermal(b)suv manbalari

1. Gidrotermal (issiq) suvlar – ularning temperaturasi 100 ^oC gacha bo‘ladi.

2. Paragidrotermal suvlar – ularning temperaturasi 100^oC dan ortiq bo‘ladi. O‘rta Osiyoda temperaturasi 40-200⁰C atrofida o‘zgaradigan umumiy oqim sarfi 0,55 mln.m³/kun geotermal suvlar zahirasi mavjud. Hozirgi vaqtda geotermal suvlardan faqatgina kommunal xo‘jaligida (uylarni isitish va issiq suv bilan ta’minlash), parniklarda va davolash maqsadlarida ishlatiladi.Energetika va issiqlik bilan ta’minlashda asosan temperaturasi yuqori va kam mineralizatsiyali suvlar qimmatli hisoblanadi. Chunki mineralizatsiyasi oz bo‘lsa, jihozlarning zanglashi va ularning devorlariga tuzlarni o‘tirib qolishi kam bo‘lad

Yer bag‘rida gidrotermal suvlar juda chuqurda(1000 m pastda, iste’mol qilish mumkin bo‘lgan suvlardan pastda) joylashadi. Hisoblarga qaraganda har 30–40 m chuqurlikda yer qa’ridagi suvlarning temperaturasi 1^oC ga oshadi. Ba’zi bir joylarda ular 200 – 300 m chuqurlikda xam joylashishi mumkin. Kam holatlarda ular issiq bug‘li buloqlar shaklida ham uchraydi. Kamchatkada 100 dan ortiq yer yuziga chiqib turgan yuqori temperaturali termalsuvlar mavjud. 1941 yilda geyzerlar vodiysi topildi. Shu vodiydagi Ulkan geyzeri 100^oC temperaturadan ortiq bug‘li suv aralashmasini 300 m balandlikka otib turadi. Kamchatkadagi manbalar faqat yuqori temperaturasi (170 – 200 ^oC) bilan emas, balki kichik mineralizatsiyasi (0,6 – 5,0 g/l) bilan ham ajralib turadi. Dunyodagi geotermal suvlardan olinadigan energiya miqdori 60.000 MVt ni tashkil qiladi. 1984 yilda geotermal suvlardan faqatgina 1800 MVt energiya olingan shulardan: Amerika-500; Italiya-420; Meksika-75; YAponiya-70. Geotermal suvlardan elektr energiyasi olish asosan, yer yuzida energetik krizs boshlanishi va ekalogik toza energiya olish uchun kurash avjiga chiqqandan so‘ng boshlandi.