Мустақил иш объектлари Самарқанд ва Бухоро вилоятлари ҳисобланади
АҲОЛИ СТАТИСТИКАСИ (1-11-иловаларга қаранг)
Аҳолини сони йил давомида ўзгариб туради. Шунинг учун йил боши ва охирига аҳоли сони ҳисобланади.Ана шу ҳисобга олиш ва олдин ўтказилган аҳоли рўйхати маълумотларига статистик ишлов бериш асосида ҳар йили ҳисоб-китоб қилиш йўли билан бутун мамлакатдаги ва айрим вилоят, туман ҳамда шаҳар ва қишлоқ аҳолисининг йил охиридаги умумий сони қуйидагича аниқланади:
A1 A0 ( Atug' Ao'l ) ( Akel Aket ),
бу ерда: А0 - аҳолининг йил бошидаги сони; Atug ' - жорий йилда
туғилганлар сони;
Ao ' l
жорий йилда ўлганлар сони;
Akel
келганлар сони;
Aket
- жорий йилда кетганлар сони.
Аҳолининг ўртача сонини аниқлашда турлича методлардан фойдаланиш мумкин.
Агар аҳоли сони фақатгина йилнинг боши ва охирида келтирилган бўлса, у ҳолда аҳолининг ўртача сони оддий арифметик формула ёрдамида ҳисобланади:
А А0 А1
2
бу ерда: А - аҳолининг ўртача сони; А 0 - аҳолининг йил бошидаги сони; А 1 - аҳолининг йил охиридаги сони.
Юқоридаги оддий арифметик формула ёрдамида Самарқанд ва Бухоро вилоятларининг 2010-2019 йилларга ўртача доимий аҳоли сонини аниқлаймиз:
Самарқанд 2010
А А0 А1 3119 3270,8 3194,9
2 2
.......
Самарқанд 2019
А А0 А1 3798,9 3877,4 3838,15
2 2
Бухоро 2010
А А0 А1 622 990 806
2 2
.......
Бухоро 2019
А А0 А1 616 972 794
2 2
доимий ўртача йиллик аҳоли сони, минг киши
1-расмдан кўриниб турибдики 2010 йилда Самарқанд вилоятининг доимий ўртача йиллик аҳоли сони 3194,9 минг кишини ташкил этган. 2019 йилда эса 3838,2 минг кишини ташкил қилиб, 2019 йилда 2010 йилга нисбатан 643,25 минг кишига ошганини кўришимиз мумкин. Бухоро вилоятида эса 474,45 минг кишига ошган.
Агар аҳоли сони бир йил ичидаги ойлар бошида тенг интервалларда келтирилган бўлса, у ҳолда аҳолининг ўртача сони ўртача хронологик формула ёрдамида ҳисобланади:
1 А А А ... 1 А
А 2 1 2 3 2 n
n 1
Самарқанд ва Бухоро вилоятининг 2010-2019 йилларга доимий ўртача йиллик аҳоли сонини ҳисоблаймиз:
Самарқанд вилояти
1 3119 3270,8 3326,2 3380,9 3445,6 3514,8 3583,9 3651,7 3720,1 3798,9 1 3877,4
А 2
Бухоро вилояти
111
2 3519,1
1 2075 2175,1 2218,9 2260,6 2308,3 2358,3 2411,5 2462,3 2514,2 2569,9 1 2629,1
А 2
111
2 2363,1
Самарқанд вилоятининг 2010-2019 йиллардаги доимий ўртача аҳоли сони 3519,1 минг кишини ташкил қилган бўлса, ушбу кўрсаткич Бухоро вилоятида 2363,1 минг кишини ташкил қилган.
Аҳолини табиий ва механик ҳаракатини аниқлаш
Аҳоли табиий ҳаракатини ифодаловчи абсолют ва нисбий кўрсаткичлар: туғилиши, вафот этиши, табиий ўсиш, никоҳ қуриш ва ажралиши каби кўрсаткичларни аниқлаш
Аҳоли миграцияси турлари. Аҳоли миграциясининг абсолют ва нисбий кўрсаткичларини аниқланг
Аҳолининг ҳаракати кўрсаткичлари мазмунан бир-биридан фарқ қилувчи икки гуруҳ кўрсаткичларини ўз ичига олади.
Биринчи гуруҳга аҳолининг табиий ҳаракатини, туғилиши ва ўлишини, никоҳдан ўтганлар ва ажралганлар сонини, иккинчи гуруҳга эса аҳолининг миграциясини тавсифловчи кўрсаткичлар киради (1-жадвал).
Аҳоли ҳаракати кўрсаткичлари
1-жадвал
№
|
Кўрсаткичлар
|
Ҳисоблаш таркиби
|
Изоҳлар
|
I. Табиий ҳаракат кўрсаткичлари
|
1.
|
Туғилиш коэффициенти ( Kt )
|
K Atug ' 1000
t А
|
Atug ' -туғилганлар сони
-аҳолининг ўртача сони
|
2.
|
Ўлиш коэффициенти(
Ko' )
|
K Ao'l 1000
o' А
|
Ao 'l -ўлганлар сони
|
3.
|
Мутлоқ табиий
ўзгариши ( TO' )
|
TO' Atug' Ao'l
|
|
4.
|
Табиий ўзгариши коэффициенти ( Kto' )
|
Kto'
|
( Atug ' Ao'l ) 1000
|
ёки Kto' Kt Ko'
|
А
|
5.
|
Махсус туғилиш коэффициенти ( Kmt )
|
K Atug ' .1000
mt А
|
А’-15-49 ёшдаги аёлларнинг ўртача сони
|
6.
|
Махсус, 1 ёшгача болалар ўлими
коэффициенти ( Kbo' )
|
K 1000
bo' 2 N 1 N
3 1 3 0
|
m-жорий йилда туғилганлар сонидан 1 ёшгача ўлганлар сони;
N0 ва N1-ўтган ва жорий йилда туғилганлар сони
|
II. Механик ҳаракат кўрсаткичлари
|
7.
|
Келганлар коэффициенти ( K kel )
|
K KEL 1000
kel А
|
KEL -мазкур аҳоли пунктига
домий яшаш учун келган аҳоли сони
|
8.
|
Кетганлар коэффициенти( K ket )
|
K KET 1000
ket А
|
KET - мазкур аҳоли пунктидан бошқа аҳоли пунктига доимий яшаш учун кетганлар сони
|
9.
|
Механик ўзгариши коэффициенти( Kmo ' )
|
Kmo'
|
(KEL KET ) 100
|
0
|
А
|
ёки Kmo' Kkel Kket
|
10.
|
Мутлоқ механик ўзгариши ( MO' )
|
MO' KEL KET
|
|
Туғилиш коэффициети қуйдагича ҳисобланади:
Самарқанд 2010 йил учун K
Atug ' 1000 75213 1000 23,5 %
t
0
А 3194900
……
Самарқанд 2019 йил учун K
Atug ' 1000 1006561000 26,2 %0
t А 3838150
Бухоро 2010 йил учун K
Atug ' 1000 511031000 24,05 %0
t А 2125050
……
Бухоро 2019 йил учун K
Atug ' 1000 726801000 27,96 %0
t А 2599500
Ўлим коэффициети қуйдагича ҳисобланади:
Самарқанд 2010 йил учун K
Ao'l 1000 142621000 4,5 %0
.......
o' А
3194900
Самарқанд 2019 йил учун K
Ao'l 1000 164441000 4,3 %0
o' А
3194900
Бухоро 2010 йил учун K
Ao'l 1000 84461000 3,97 %0
.......
o' А
2125050
Бухоро 2019 йил учун K
Ao'l 1000 105441000 4,06 %0
o' А
2125050
Мутлоқ табиий ўзгариш қуйидагича аниқланади:
Самарқанд 2010 йил учун
........
Самарқанд 2019 йил учун
TO' Atug' Ao'l
TO' Atug' Ao'l
7521314262 60591 киши
10065616444 84212 киши
Бухоро 2010 йил учун
........
Бухоро 2019 йил учун
TO' Atug' Ao'l
TO' Atug' Ao'l
51103 8446 42657 киши
7268010544 62136 киши
Табиий ўзгариш коэффициенти қуйидагича аниқланади:
Самарқанд 2010 йил учун K
( Atug' Ao'l ) 1000 (75213 14262) 1000 19,1
%0
.........
to' А
3194,9
Самарқанд 2019 йил учун K
( Atug' Ao'l ) 1000 (100656 16444) 1000 21,9
to' А
%0
3838,15
Бухоро 2010 йил учун K
( Atug' Ao'l ) 1000 (51103 8446) 1000 20,1
%0
.........
to' А
2125,5
Бухоро 2019 йил учун K
( Atug' Ao'l ) 1000 (72680 10544) 1000 23,9
to' А
%0
Do'stlaringiz bilan baham: |