Musiqiy ovoz rejissyorligi va informatika kafedrasi umurov nodir qosimovich

«rit
.» yoki «
accel.» 
chiziqlarini sozlash. Musiqaning sadolanishida belgilab 
olingan «rit.» yoki «accel.» ko„rsatmalarining sekinlashish yoki tezlashish 
(«Gliss/Rit/Accel» guruhi ikkinchi qatoridagi parametrlar) qiymatlarini bevosita 
sozlash uchun mo„ljallangan; 
«Trill»
– trel qo„yilgan nota guruhlarini sozlash uchun mo„ljallangan. Trel 
ko„rsatmasini belgilab, «half steps» maydonida trelni tonikasi sozlanadi; «speed» – 
ijro etish tezligi ko„rsatiladi; «play straight» – ijroning ravonligi; «start on upper 
note» – yuqori notadan boshlanishini belgilanadi. 
4. «Lines» (Chiziqlar).
Panelning bu bo„limida liga, 
creshendo, diminuendo, trel, glissando kabi dinamika 
chiziqlarining o„lchamlari sozlanadi. Bu toifa chiziqlar 

---

16 
«Create»→«Line» buyrug„i oynasi (uni kompyuter klaviaturasidagi «L» harfini 
bosish orqali ham ochish mumkin) ro„yxatlarida aks ettirilgan. «X» va «Y» 
koordinatalardan foydalanib chiziqlarning o„rta («Middle») hamda tugallanish 
(«End») pozitsiyalarining vertikal va gorizontal bo„yicha joylashishi o„zgartiriladi. 
Bu esa ularning ko„rinishi o„zgarishiga olib keladi. Ushbu amallarni sichqoncha 
yordamida ham bajarsa bo„ladi. Buning uchun kerakli chiziqni (yoki uning 
tugallanish nuqtasini) belgilash va uni sichqonchaning chap tugmasini bosgan 
holda siljitish zarur. 
5. «Bars»
(
Taktlar
).
 
Taktlarni texnik tomonlama tahrirlash. 
Panelning ushbu bo„limini ishga tushurish uchun, sichqoncha 
yordamida tahrirlanadigan taktni belgilash zarur. Belgilangan 
taktlar ustida quyidagi tahrirlash amallarini bajarish mumkin:
«Brackets» – akkolada yoki nota qatori uchun 
belgilangan to„g„ri burchakli (yoki figurali) qavslarni aks 
ettirish (yashirish);
«Initial barline» – taktning boshi (chap) chizig„ini aks 
ettirish (yashirish);
«Clefs» – kalitlarni aks ettirish (yashirish); 
«Key Signature» – tonallik belgilarini aks ettirish (yashirish).
«Split multurest» – belgilangan taktlarda multipauzalar uzilishini o„rnatish; 
«Section End» – kompozitsiyani tugallanishi. Ushbu amal yordamida asarni 
tugallab, boshqa kompozitsiyani unga ulab qo„yish mumkin. 
Panel bo„limining «Break» (ajratish) ro„yxati: 
«No break» – ajratmasdan; 
«System Break» – tizim (sahifadagi partura qatori) bo„yicha ajratish; 
«Page Break» – sahifa bo„yicha ajratish (sahifani tugallash); 
«Middle of system» – taktlarni zichlashtirish (belgilangan taktlani 
sahifadagi partura qatoriga zichlash); 
«Middle of page» – belgilangan taktlani bir sahifaga zichlash. 

---

17 
Panel bo„limining Pauzalar ro„xatidan foydalanib taktlarning 
pauzalari ko„rinishini (odatdagi, takrorlash, vertikal) o„zgartirish 
mumkin. Sibelius 6 versiyasida ushbu amallar F11 nota belgilari 
paneli bo„limiga ko„chirilgan. 
«Gap before Bar» – belgilangan takt (taktlar)dan oldin (chapda) 
tashlanadigan masofa.