―musiqa ta‘limi‖ kafеdrasi ―O‘zbek xalq musiqa ijodi‖ fani bakalavriyat yo‘nalishi

1.
 
Dehqonchilik bilan bog‘liq mehnat qo‘shiqlari. 
Mehnatning bu turi bilan bog‘liq, qo‘shiqlar rang- barang bo‘lib, ulardan 
bizga qadar «Qo‘sh qo‘shiqlari», «O‘rim va o‘rimchilar qo‘shig‘i», «Xirmon 
qo‘shiqlari» yoki «Xo‘p mayda» kabi janrlar yetib kelgan. 
Qo‘sh qo‘shiqlari. 
Markaziy Osiyo xalqlari qadim- qadimdan dehqonchilik 
bilan shug‘ullanib keladi. Dehqonchilik esa erta bahorda yerni haydashdan 
boshlanadi. Yer xaydash og‘ir jismoniy mehnat bo‘lib, bunday og‘ir mehnat 

---

5 
paytida dehqonlar qo‘shiq kuylab, o‘zlarini ovutganlar. Yozib olingan 
namunalarda esa og‘ir mehnatdan, shafkatsiz tengsizlikdan shikoyat ohanglari ish 
xayvonlari tilidan bayon qilinadi: 
Shoxlarim bor gaz-gaz, kuloch, 
Ustida uynar kaldirgoch. 
Xayday desam kornim och, 
Men qo‘shga qanday yarayin. 
Qo‘sh qo‘shiqlarining boshqa turlari mavjud. Ularda lirik bayon bevosita 
dehqon tilidan olib boriladi. 
O‘roq o‘rmoq
 
olmok-solmok, 
Qo‘sh
 
haydamoq bormok-kelmok 
Hammasidan qiyin ekan, 
Ey xo‘kizim, po‘zg‘op qurmoq 
 
O‘rim qo‘shiqlari. 
O‘rim
 
– dehqon mehnatining samarasini ko‘rsatadigan 
payt. O‘rim
 
qo‘shiqlari yakka yoki ko‘pchilik tomonidan ijro
 
etilgan. Ularda 
bahorning injiq, yozning
 
shafqatsiz
 
kezlarida qilingan mehnatning samara 
berganligidan
 
quvongan dehqonning ko‘tarinki ruhi
 ye
tilgan
 
hosilni tezrok yig‘ib 
olishga bo‘lgan kuchli ishtiyoq
 
tarannum etiladi. 
Urog‘im olmos, 
O‘rimdan qolmas, 
Sira ham tolmas, 
Urmasam bo‘lmas. 
Dehqon xayvonlarni xaydab, kun buyi xirmonda don yanchar ekan, baland 
ovoz bilan qo‘shiqlar aytadi. Ana shunday qo‘shiqlar xalq o‘rtasida «Ho‘p mayda» 
deb yuritiladi. 
Ho‘p xayda-yo, ho‘p hayda, mayda-yo, mayda, 
Qalqon qulog‘im hayda, mayda-yo, mayda, 
Temir tuyog‘im xayda, mayda-yo, mayda, 
Xirmonni qilgan mayda, mayda-yo, mayda.