Murtazayev saidmurodxon saidaloyevich murtazayev saidalo murtazayevich bolalar fakultet terapevtik

O`rta kariyes 
Bu xastalikning faol va yoshga nisbatan bir qadar klinik, ko`rinishlari mavjuddir, 
O`rta kariyes 1-3 yashar bolalarda ancha tezroq kechib, bir necha oy mobaynida 
tish emal qavati jarohatning o`rta qismida batamom uqalanib tushadi. Jarohat atrofidagi 
emal qavat mo`rtlashib, notekis qirralar hosil qiladi. Dentin qavat tiniqlashib namlanadi, 
yumshaydi va u ekskavator yordamida yengil kuchishi mumkin. Yumshoq dentin 
ko`chirilganda kariyes kovagining tiniq yuzasi ko`rinadi. 
Bu yoshdagi bolalar uchun sut tishlarda o`rta kariyesning yassi sath bo`ylab 
kengayishi o`ziga xos belgi bo`lib hisoblanadi. Bunda tish qattiq to`qimalari kariyesi 
yuza soha bo`ylab kengaya boshlaydi va u to`qimalarda mineral to`zlarning shiddatli 
ravishda kamayishi bilan baxolanadi. Kurak tishlarda va ayrim hollarda qoziq tishlarda 
yassi yemirilish aylanma yo`nalishda tez kechib, tishlar bo`yin qismini, ularning bir-
biriga tegib turgan (kontakt) yuzalarini, tanglay yuzasini jarohatlab, tishlar tojsi (toj 
qismi)ning sinib tushishiga olib keladi. Oziq (molyar) tishlarda kariyesning yassi 
shaklda kechishi chaynov yuzalarda emal qavatning butkul, dentin qavatning qisman 
yo`qolishiga sabab bo`ladi. Shunday holatni tishlarning bo`yin qismi sohasida ham 
ko`rish mumkin. Kariyesning yassi yuza bo`ylab tarqalishi natijasida kurak tishlar va 
qoziq tishlar toj qismining bir bo`lagi yemirilib, silliqlashib qoladi (5-rasm, a, b). 
Kariyes xastaligi sut tishlarida shiddatli ravishda kechadi. U sust, surunkali 
kechganda jarohatlangan dentin qo`ng`ir tusda «quruq» bo`lib, uni ekskavator bilan 
ko`chirish birmuncha qiyinlashadi. Jarohatlangan dentin ko`chirilganda kariyes 
kovagining tag yuzasi och qo`ng`ir dog` rangida ko`rinadi. 
O`rta kariyesga tashxis qo`yganda uni chuqur kariyes, surunkali gangrenoz pulpit, 
surunkali periodontitlardan farqlash kerak. Bunday hollarda kariyes qavatida zond 
yuritib ko`rganda, kovak devorlari charxlanganda uning tag yuzasida og`riq sezilmaydi, 
ammo emal va dentin chegarasida yengil og`riqning paydo bo`lishi kasallikning o`rta 
kariyes ekanligidan darak beradi. 
Chuqur kariyes 
Kasallikning bu turida tishning emal qavati to`liq yemirilib, tish yumshoq 
to`qimasi (pulpa) bilan kariyes kovagi orasida nozik dentin qatlami hosil bo`ladi. Dentin 
to`qimasining anatomik, fiziologik tuzilishi (dentin kanalchalarining ko`pliti, kengligi) 
va unda mineral tuzlar ozligi bolalarga chuqur kariyes tashxisini qo`yishda juda 
a b c