Murojaat gaplarda gender shakllarining ifodalanishi

 Mulla
Fazliddin, yog`iy kelsa po`lat sandig`ingizni tinch qo`ymas, — dedi 
pochchasi. 

 Hazrat shoh,
tuni bilan qor bo`roni ichida muzlab qolishdan 
qo`rqmaysizmi? 

 Hazrat begim! Shahzoda!
Tezroq chiqinglar! (“Yulduzli tunlar”) 
b)
Zamonaviy-rasmiy murojaat: 

O`rtoq serjant, 
leytenant bu yerdan uzoqdami? (“Oqsoq bo`ri”) 

Hamidov muallim,
bu qanday mashina bo`ldi? — dedim. (“Ot kishnagan 
oqshom”) 

Nimaga o`z ukalaringiz chetda qoldi, 
ellik boshi
, shu ham insofmi? 
(“Qutlug` qon”) 

Oliy mehmon,
siz g`aroyib bir hodisaning guvohidirsiz. (“Yulduzli 
tunlar”) 

Qadrli do`stlar
! – dedi Jo`raboyev o`rnidan turib. (“G`oliblar”) 

Qanaqa g`araz, 
o`rtoq Safarova? 
Nima deyapsiz? (P.Qodirov “Qora 
ko`zlar”). 

---

38 
Bundan tashqari, murojaatlarda qarg`ish so`zlarning ham ifodasini 
kuzatishimiz mumkin. Ularni shartli ravishda ezgulikka yo`g`rilgan qarg`ish 
so`zlar hamda duoyibad (yomon niyat) murojaatlarga ajratish mumkin.
1.
Ezgulikka yo`g`rilgan qarg`ish so`zlar
orqali murojaatda so`zlovchining 
tinglovchi yoki borliqqa bo`lgan xayrixohligi, kuchli his-hayajoni, nutq qaratilgan 
shaxs yoki predmetga ijobiy nazar bilan qarashini ko`rishimiz mumkin: 

Hoy oqsoqollar,
baraka topkurlar, 
astaroq gaplashinglar, eshitishga 
xalaqit beryapsizlar, - dedi kimdir. (“G`oliblar”) 

Voy uyingga 
bug`doy to`lgurlar, voy ko`paygurlar, 
kela qolinglar, - deydi 
ovozi tovlanib. (“Dunyoning ishlari”) 

Ha, 
bo`yingdan momong aylansin, 
o`ynay ber, o`zim kelin qilaman! (“Ot 
kishnagan oqshom”) 

Hech kimga aytmang,