Murakkab sharoitlarda neft va gaz quduqlarini qazish

I.3. Quduqning o‘rni

Quduqlar yer yuzasidan, yer osti tog‘ inshoatlaridan, havza (ko‘l, daryo, dengiz, okean) ostidan va havzalarning chet qismlaridan parmalanadi. Quduqlar yo‘nalishlari bo‘yicha vertikal, gorizontal va qiya hamda ko‘tarma bo‘lishi mumkin. Gorizontal va ko‘tarama quduqlar asosan yer osti tog‘ inshoatlaridan, relyefi qulay bo‘lgan tog‘li joylardan va yer yuzasidan pramalanadi. Quduqlarning yo‘nalishi foydali qazilmlarning yotish sharoitlariga va tog‘ jinslarining fizik-Mexanik xossalariga bog‘liq. Odatda, burg’ilash quduqlari foydali qazilmalarni ochish maqsadida tik va vertikalga nisbatan ma’lum burchakda ostida parmalanadi.

I.2–rasm. Quduqlarning yer qobig‘idagi o‘rni

1. To‘g‘ri yo‘nalishli quduqlar (1, 2, 3, 4); 2. To‘g‘ri yo‘nalishli egrilangan quduqlar (5); 3. Egrilangan quduqlar (6); 4. Murakkab quduqlar (7).
Bunda, berilgan yo‘nalish bo‘yicha olingan namuna yordamida tog‘ jinslarining haqiqiy qalinligi aniqalandi. Hamma quduqlar parmalanish jarayoniga qarab qiyshaygan, to‘g‘ri yo‘nalishli qiyshaygan va murakkab turlari bo‘ladi. (1.2-rasm). Quduqlarni geologik xujjatlashtirish ishlari vertikal va gorizontal yuzalar proyeksiyasi ko‘rinishida tasvirlanadi. Quduq og‘zining joylanish o‘rni topografik yoki marksheyder usullari bilan aniqlanadi, maxsus haritalarga tushiriladi.