Muqaddima

16-§. Jismlar sistemasining muvozanati

Odatda o’zaro bog’langan (sharnir, arqon, sterjen vositasida), bir necha jismlardan tashkil topgan qurilmalar ko’proq uchraydi. 56-shaklda ikkita AB va BD jismlar o’zaro B sharnir yordamida biriktirilgan sistema tasvirlangan. A va D nuqtalardagi tayanch reaksiya kuchlari va B sharnirdagi o’zaro bosim aniqlanishi talab qilindi. B sharnirdagi o’zaro bosim kuchi miqdor va yo’nalish jihatidan noma’lum. Shuning uchun uni koordinata o’qlari bo’ylab tashkil etuvchilar orqali tasvirlaymiz va ta’sir hamda aks ta’sir aksiomasiga asosan quyidagiga ega bo’lamiz

X_B, Y_B tashkil etuvchilar BD jismga ta’sir qiladi va X_B’, Y_B’ lar AB jismga.



56-shakl

Tashqi bog’lanishlarni bog’lanish reaksiya kuchlari bilan almashtirib, muvozanat holatdagi o’zgaruvchan mexanik sistemani hosil qilamiz, har ikkala jism ham B sharnir atrofida aylanishi mumkin. Qotish prinsipiga asosan, bu sistema uchun, xuddi absolyut qattiq jismga o’xshash, uchta muvozanat tenglamasini tuzamiz. Bu tenglamalar sistemasi noma’lumlarni aniqlashda ojizlik qiladi. Bundan tashqari masalani yechish uchun, jismlardan birortasini, masalan BD jismning muvozanatini ko’rish va u uchun uchta muvozanat tenglamasini tuzish kerak. Bu masalani boshqacha tartibda ham hal qilsa bo’ladi. Ya’ni har ikkala jism uchun alohida-alohida muvozanat tenglamasini tuzish mumkin.