Muqaddima

OVQATNING OG’IZ BO’SHLIG’IDA QAYTA ISHLANISHI 
 
     Iste‘mol  qilingan  ovqat  og‘iz  bo‘shlig‘ida  qayta  ishlana  boshlaydi  va  ovqatni 
maydalash,  so`lak  bilan  namlash,  luqma  shakllashdan  iborat  bo`ladi.  Faqat  ba‘zi 
moddalar (uglevodlar) kimyoviy jihatdan qayta ishlana boshlaydi xolos, chunki so`lakda 
fermentlar  faolligi  sust,  ovqatning  og‘iz  bo‘shlig‘ida  bo`lish  vaqti  15-18  sekund  bilan 
cheklangan. 
 
CHAYNASH 
 
     Og‘izga tushgan ovqat qattiq bo`lsa, chaynaladi. Ovqatni chaynashda yuqori va pastki 
tishlar,  chaynash  muskullari,  til,  tanglay,  lunj  va  og‘iz  bo‘shlig‘i  tubi  ishtirok  etadi. 
Chaynash reflektor akt. Og‘izga tushgan ovqat u yerdagi turli retseptorlarni qo‘zg‘atadi. 
Afferent  impulslar  uchlik  nervi  orqali  uzunchoq  miyadagi  chaynash  markaziga  yetib 
boradi. 
     Markazda  shakllangan  efferent  impulslar  uchlik  nervining  efferent  tolalari  bo‘ylab 
chaynash  muskullariga  yetadi.  Chaynashni  boshqarishda  chaynash  muskullarining 
proprioretseptorlaridan  markazga  intiluvchi  impulslar  katta  ahamiyatga  ega.  Chaynash 
muskullari  juda  baquvvat.  Ular  qisqarganda  yuqori  va  pastki  orasida  hosil  bo`ladigan 
bosim o‘simlik va hayvon to‘qimalaridagi pardalarni yemirish uchun yetarli bo`ladi. 
     Chaynalganda  ovqat  tishlar  o‘rtasidagi  oraliqda  bir  necha  marda  ag‘dariladi, 
maydalanadi,  so`lak  bilan  aralashib,  yumshaydi.  Ovqat  chaynab  bo`lingandan  keyin  til 
ustiga yig‘iladi, luqma holiga keltiriladi va yutiladi.