Мундарижа ўҚув материаллар

3.6.

Темурийлар даврида илмий – фалсафий ижод



Заҳириддин Бобур (1483-1530) – йирик сиёсий ва маданият арбоби. “Бобурнома” асарида тарихий воқеалар билан бир қаторда жуда кўп долзарб иқтисодий, ижтимоий, жўғрофий (иқлим, ўсимлик ва ҳайвонот дунёси, тоғлар, дарёлар), халқлар ва уларининг одатлари ҳақида нодир маълумотлар баён қилинган.

Алишер Навоий (1441-1501) – ўзбек адабий тилига асос солди, фалсафий, ахлоқий ғояларни эксак босқичга кўтарди, адабиётшунослик, тилшунослик, фалсафа, сўфизм ғояларини ривожлантирди.

Абдураҳмон Жомий (1414-1492) – ўз даври адабиёти ва маданиятининг йирик вакили, шоир ва мутафаккир, ислом ва Шарқ фалсафасини ўз қарашича талқин қилган, тасаввурнинг XV асардаги энг йирик арбоби. Ижтимомий – сиёсий, ахлоқий масалалардаги ғоялари муҳим аҳамият касб этди.

Али Қушчи (XIV аср охири –XVаср бошлари 1474 й) – математик ва атроном. 20дан ортиқ асари бўлиб, асосан математика ва атрономия масалаларига бағишланган. Уларда турли ҳисоблаш тизимлари, касрлар ва иррационал квадрат илдиз чиқариш усуллари. Астрономия масалалари, Улуғбек “Зиж”ига шарҳлар, мантиқ, география, фалсафа, тилшунослик ва бошқа масалаларга бағишланган.

Улуғбек (1394-1449) – ўрта асрдаги энг мукаммал “Зич”ни яратди. У 4 мақоладан иборат. 1-мақола (7та боб) эралар ва календарлар, 2-мақола (22 боб) математика ва астрономия, 3-мақола (13 боб) фақат астрономия, 4-мақола (2 боб) юлдузлар илми масалаларига бағишланган. Улардаги ғоялар шарқ ва ғарб фанига кучли таъсир кўрсатди.

Амир Темур (1336-1405) – ўрта асрнинг таниқли давлат ва ҳарбий арбоби, марказлашган давлат асосчиси, фан ва маданият ривожига хомийлик қилган. “Темур тузуклари” асарида давлатнинг сиёсий ва ахлоқий қоидаларини баён қилган.