Mundarija Muqaddima



Download 1,06 Mb.
Pdf ko'rish
bet14/24
Sana23.01.2022
Hajmi1,06 Mb.
#402332
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   24
Bog'liq
Kurs ishi Shukurullayeva

2.3.Tovarning xususiyatlari 

Tovar bilan bog‗liq elementlardan biri uning markasi hisoblanadi.  

Marka – bu nom, atama.Tovar belgisi –bu rasm, simvol, emblema bo‗lib, uni so‗z 

bilan ifodalab bo‗lmaydi va u tovarni qaysi markaga tegishli ekanligini belgilaydi, 

u muayyan tovarni identifikatsiyalashda qo‗llaniladi.  

Tovar  raqobatchilar  tovaridan  markasi  bilan  osongina  farqlanadi.  Markali 

tovar  tovarlarning  umumiy  massasi  orasidan  yaqqol  ko‗rinadi,  iste‘molchilar 

ongida  u  ijobiy  tasavvurga  ega.  Marka  siyosatini  amalga  oshirish  marka  nomini 

tanlash, markaning bozor kuchini aniqlash, va nihoyat, marka strategiyasini ishlab 

chiqish bilan bog‗liq. Markaning nomi avvalo, tovarning xususiyati, asosiy sifatini 

aks  ettirishi  va  boshqa  belgilarga  to‗g‗ri  kelmasligi  kerak.  Buyumlar  va 



25 

 

xizmatlardan  tashqari  shaxslar  faoliyati,  ularning  manzili,  ishlab  chiqarishni, 



xizmatni  tashkil  etish  shakllari  va  fikrlar,  g‗oyalar  ham  tovar  hisoblanadi. 

Ko‗pchilik rahbarlar, mahsulot ishlab chiqarganda faqat texnik detallariga e‘tibor 

qaratadilar,  lekin  ko‗pchilik  mijozlarning  qarashi  bunday  emas.  Mijozlar  uchun 

mahsulot  bu  –  o‗z  ehtiyojlarini  qanoatlantirishdir.  Shunday  ekan  mahsulot  sifati 

mijozlarning istaklari, qarashidan kelib chiqishi kerak.

   

Bundan tashqari xizmatning o‘ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqqan holda 

tovarning  ham  o‘ziga  xosliklarini  ajratishimiz  mumkin.  Xususan  tovarning 

yaroqlilik muddati bo‘ladi va ishlab chiqarish va iste‘mol jarayonlari orasida hatto 

yillar o‘tishi mumkin. Hatto ayrim turdagi vinolarni ishlab chiqarilganidan keyin 

1-2 asr salqin joyda saqlanib, keyin qadoqlanadi. 

Mahsulot va xizmatning farqi:  

Mahsulot  –  bu  moddiy  yoki  fizik  xususiyatga  ega  bo‗lib,  uni  ko‗rish  yoki 

ushlab  ko‗rish,  sotib  olib  unga  egalik  qilish  mumkin.  Odatda,  mahsulotni  sotib 

olayotganda nima xarid qilayotganingizni oldindan bilasiz va ko‗rasiz.  

Xizmat esa – bir tomonning ikkinchi tomon uchun ko‗rsatayotgan xatti-harakatdir. 

Siz  mijozga  xizmat  ko‗rsatganingizda,  mijoz  uni  ko‗z  bilan  ko‗rib,  qo‗l  bilan 

ushlamaydi, balki his etadi, foydalanadi, iste‘mol qiladi.  

Mahsulot  korxonada  ishlab  chiqariladi  va  sotiladi.  Mijoz  kelgunga  qadar 

do‗konda  yoki  omborda  saqlanadi.  Biroq  xizmatlar  odatda,  avval  sotiladi,  keyin 

ishlab chiqariladi. Mahsulot ishlab chiqaruvchilar mijozdan ancha uzoqda bo‗lishi 

mumkin, lekin xizmat ko‗rsatuvchi va mijoz odatda yonma-yon turadi.  

Xaridorlarning sotib olish odatlariga asosan keng iste‘mol tovarlari quyidagi 

guruhlarga bo‗linadi:  

Kundalik  xarid  tovarlari.  Masalan,  choy,  tuz,  tozalash  vositalari,  tamaki,  sovun, 

gazeta va h.k.  



26 

 

Maxsus  talab  etiladigan  tovarlar.  Masalan,  erkaklar  kostyumi,  avtomobillar, 



modadagi tovarlar.  

Sanoatda ishlatiladigan tovarlar. Ular ishlab chiqarish jarayonida ishtirok etishi va 

yangi qiymat yaratish darajasiga qarab quyidagi guruhlarga bo‗linadi:  

-

 



materiallar va detallar;  

-

 



kapital shaklidagi mulk (inshootlar, yordamchi dastgohlar);  

-

 



yordamchi materiallar va xizmatlar. 

 Ular  tayyor  mahsulotning  asosini  tashkil  etmaydi,  uning  sifati,  ko‗rinishi, 

xususiyatlarini  oshiradi,  mahsulotni  tayyorlashga  xizmat  qiladi.  Xarajat  sifatida 

mahsulot  tannarxiga  qo‗shiladi.  Masalan,  yozuv  qog‗ozi,  moylovchi  yog‗lar, 

toshko‗mir – yoqilg‗i sifatida, qalamlar, ip, podkladka materiallari va h.k. 

Assortiment  (ingl.  Assortment,  range)  —  firma  (kompaniya)  sotayotgan 

mahsulotlarning  guruhlar,  turlar,  tiplar,  navlar,  o‗lchamlar  va  markalar  bo‗yicha 

tarkibi. Tovar assortimenti, deganda – bir xil iste‘mol ehtiyojimizni qondiradigan 

turli  tovarlar  xillarini  tushunamiz.  Masalan,  non  va  non  mahsulotlari  –tovarning 

nomenklatura  nomi,  deb  ataladi.  Bu  guruhga  kirgan  non  turlari  assortiment,  deb 

ataladi.  

Assortiment kengaytirilishi 



— 

assortiment kengligi (tovar guruhlari miqdori) 

va  chuqurligi  (har  bir  guruhdagi  modellar,  markalar  turlari  miqdori)  bo‗yicha 

farqlanadi.Tovar  assortimenti  har  bir  turdagi  mahsulotni  uning  sifat  xususiyatlari 

bo‗yicha  tarkibi,  marka,  navi,  profili  kabi  tomonlari  bilan  berilgan  miqdorda 

ajratilishidir.  Mavjud  tovarlar  kategoriyalariga  yangi  variantlarning  qo‗shilishi. 

Bunga  o‗xshash  kengaytirishni  marketologlar  savdo  markasi  nufuzi  barbod 

bo‗lishi  tavakkali  bilan  bog‗laydilar.  Assortiment  kengligi 



— 

bozorda  taklif 

etilayotgan turli mahsulot liniyalari (tovar kategoriyalari)ning muayyan miqdori.  

Assortiment  siyosati  —  ishlab  chiqarilayotgan  mahsulot  nomenklaturasi  va 

uni  maqbullashtirish  yo‗li  muammosini  hal  etishni  nazarda  tutadigan  faoliyat. 



27 

 

Assortiment  siyosatining  asosiy  vazifasi  ishlab  chiqarish  bo‗linmasidagi  ishlab 



chiqarish tuzilmalarida quyidagilarni aniqlash hisoblanadi:  

-

 



yangi  mahsulot  bilan  takomillashtirish  va  zamonaviylashtirish  talab 

etiladigan  mahsulot,  takomillashtirishni  talab  etmaydigan  an‘anaviy  mahsulot, 

eskirgan mahsulot o‗rtasidagi nisbat (ulush)ni aniqlash;  

-

 



ishlab  chiqarilayotgan  mahsulot  nomenklaturasi  va  rejalashtirilgan  sifat 

hamda miqdor ko‗rsatkichlarini belgilash;  

-

 

ishlab  chiqarilayotgan  bitta  bir  xil  mahsulot  andozalarini  va  o‗zgargan 



turlarini aniqlash;  

-

 



ishlab 

chiqarilayotgan 

mahsulotning 

butun 


nomenklaturasi               

bo‗yicha  hayotiylik  davri  tarkiblarini  va  assortimentni  yangilash  istiqbollarini 

aniqlash;  

-

 



mahsulotning  tabaqalanish  darajasini  va  yangi  mavjud  mahsulotlar 

texnologik umumiyligi darajasini aniqlash.  



Brend 

(ingl.  Brend



—  soddalashtirilgan  va  tor  ma‘noda  talqin  qilganda 

ushbu termin muayyan mahsulotning xususiy nomini uning yaratuvchi ijodkori va 

egalik  qiluvchi  sohibi  tomonidan  berilgan  individual  xarakteristikasi  va  vizual 

identifikatsiyasi  bilan  birgalikda  anglatadi.  «Brending»  –  bu  mahsulotni 

iste‘molchilarga osonlik bilan «toptirish» uchun nom, belgi, logotip yoki ularning 

aralashmasidan  foydalanish.  Har  gal  iste‘molchi  supermarketga  borganda  yangi 

mahsulot  sotib  olish  uchun  «tavakkal»  qilishni  xohlamaydi,  ular  ishonchli,  o‗zi, 

biladigan  narsani  sotib  oladi.  Brendni  targ‗ibot  qilish  ham  ishlab  chiqaruvchiga, 

ham  iste‘molchiga  foydali.  Yaxshi  brend  marketing  xarajatlari  va  sotish  vaqtini 

kamaytiradi.  

«Trademark»  -  ma‘lum  bir  so‗z  yoki  iboraning  faqat  bir  kompaniya 

tomonidan o‗z mahsulotlari uchun ishlatilishining ro‗yxatdan o‗tganligi. «Service 

mark» — trademark bilan bir xil, faqat xizmatlar uchun qo‗llaniladi.  

 



28 

 


Download 1,06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   24




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish