Mundarija kirish xo‟jalik yurituvchi subyektlarda operatsion faoliyatdan daromadlarning shakillanishi

jadval Asosiy (operatsion) faoliyatning daromadlarini hisobga oluvchi schyotlar

(9000)ning bog‟lanishi

№	Xo‘jalik muomalalarining mazmuni	Schyotlarning bog‘lanishi
		Debet	Kredet
1	Junatilgan mahsulotlar, tovarlar, bajarilgan ishlar va ko‘rsatilgan xizmatlar uchun haridorlarga taqdim etilgan hisob-kitob xujjatlaridagi so‘mmaga	4010, 4020	9010, 9020, 9030
2	Mahsulotlar, tovarlar, bajarilgan ishlar va ko‘rsatilgan xizmatlarni naqd pulga sotish	5010, 5020	9010, 9020, 9030
3	Korxona xodimiga mahsulotlar, tovarlar, ishlar va xizmatlar (jumladan maxsus kiyimlar) sotildi	4790	9010, 9020, 9030
4	Dividentlar mahsulotlar, tovarlar, bajarilgan ishlar va xizmatlar	6610	9010, 9020,

	bilan to‘langandi		9030
5	Vositachilik operatsiyalari bo‘yicha komission mukofotlar so‘mmasi	4010	9010
6	Mahsulotlar, tovarlar, ishlar va xizmatlar shuba va qaram xo‘jalik jamiyatlariga sotilsa	4120	9010, 9020, 9030
7	Kechiktirilgan daromadlar so‘mmasi ularga talluqli bo‘lgan hisobot davri kelganda sotish hajmiga kiritilishi	6230	9010, 9020, 9030
8	Sotilgan tovarlarning qiymati	9040	4010
9	Sotishdan va narxdan chegirmalar berish	9050	4010
10	Hisobot davri oxirida 9040-sotilgan tovarlarning qaytishi‖ schyotining yopilishi	9010, 9020	9040
11	Hisobot davri oxirida 9050-xaridorlar va buyurtmachilarga berilgan chegirmalar‖ schyotini yopilishi	9010, 9020, 9030	9050
12	Asosiy (operatsion) faoliyatning daromadlarini hisobga oluvchi schyotlarning yopilishi	9010, 9020, 9030	9910

GOLD PREMIUM PRODUCT MCHJda mahsulot yitkazib berish rejasining bajarilishini tezkor hisobga olish, axborit to‘plash va junatish jarayonlarini boshqarish, turli istemolchilarga yil davomida maxsulot sotish uchun juda zarurdir. U xaridorlar va sotilayotgan mahsulot namenklaturasi bo‘yicha tuziladigan, tayyor maxsulot jo‘natish va sotish qaydnomalari bo‘yicha yuritiladi.
Agar mahsulot uning qiymati tyo‘langunga qadar qaytarilsa, hisobda quydagi yozuvlar qayd etiladi.

• 
  Sotuv narxlari miqdoriga:
  
• 
  9040 ―sotilgan mahsulotlarning qaytarilishi‖ schyotining debeti;
  
• 
  4010-Xaridor va buyurtmachilardan olinadigan schyot (to‘lov)lar‖schyotining krediti
  
  • 
    Maxsulot (ish, xizmarlar0 ning haqiqiy tannarxi miqdoriga:
    
  • 
    2810-Tayyor mahsulot‖ schyoti debeti;
    
  • 
    9110-Sotilgan mahsulot (ish , xizmat)larning tannarxi‖ schyotining kredeti;
    
  • 
    Foyda yoki zarar so‘mmalariningb hajmi esa 9910-―yakuniy moliyaviy natijalar‖ schyotida aniqlanadi.
    

9010-Tayyor mahsulotlarni sotishdan olingan daromadlar‖schyoti debitlanadi;
9910-Yakuniy moliyaviy natija‖schyoti krediti; 9910-Yakuniy moliyaviy natija‖schyoti debiti;
9040-Sotilgan tovarlarning qaytishi‖ schyotining kredeti;
9110-Sotilgan tayyor mahsulotlarning tannarxi‖schyoting kreditidan; 9910-Yakuniy moliyaviy natija‖schyoti debitiga o‘tkaziladi.

• 
  Haqiqiy tannarx miqdoriga:
  

2810-Tayyor mahsulot‖ schyoti debeti, 2010-Asosiy ishlab chiqarish schyotining debitga 2810-Tayyor mahsulot‖ schyotining kreditidan o‘tkaziladi.
Agar mahsulot haqi hridor tomonidan to‘langan bo‘lsa, bu holda sanab o‘tilgan buxgalteriya yozuvlaridan tashqari kelib tushgan pul mablag‘lari so‘mmasiga quydagi buxgalteriya o‘tkazmasi amalga oshiriladi:
6310-Haridor va buyurtmachilardan olingan bo‘naklar‖ schyotining debeti va 4010-Haridor va buyurtmachilardan olingan to‘lovlar‖ schyotining kredeti va qolgan so‘mma 5010, 5110 yoki 5210 schyotlarining debitida va 4010-Haridor va buyurtmachilardan olingan to‘lovlar schyotining kredetiga qayd qilinadi³⁸.
GOLD PREMIUM PRODUCT MCHJda mahsulot (ish, xizmat) larning sotilishining moliyaviy natijasi 9910-yakuniy moliyaviy natijalar schyotining krediti va debiti jamlanmalarini taqqoslash yo‘li bilan aniqlanadi. Agar 9910- schyotining kredit tomonidagi jamlanmasi debet tomonidagi jamlamasiga qaraganda yuqriroq bo‘lsa, bu holda subekt foyda olgan hisoblanadi va oyning jamlama schyotida to‘laligicha hisoblab chiqariladi hamda bu holda malumotlar 15-jurnal-orderda qayd qilinadi.
Mahsulot sotish, ishlarni bajarish va xizmatlar ko‘rsatishga doir daromadlar soliqqa tortish obekti hisoblanadi³⁹.
Soliqqa tortiladigan daromadlarga quydagilar kiradi:

• 
  O‘zi ishlab chiqargan yoki chetdan harid qilingan mahsulotni sotishdan olingan daromadlar;
  
  • 
    Istemol qiymatini qo‘yish, shuningdek yangi qiymat bilan bog‘liq ishlar bajarish va xizmatlar ko‘rsatish hajmi;
    
  • 
    O‘z istemoli uchun subekt ichida sotilgan tovarlar va ko‘rsatilgan
    

xizmatlarga doir xarajatlar, ularning xarajatlari mahsulot (ish, xizmat)larning tannarxiga kiritilmaydi, shu jumladan o‘z xodimlariga tovarlar sotish va xizmatlar
ko‘rsatishga doir hamda boshqa tovarlarni sotishga doir so‘mmalar;

• 
  Bevosita pu to‘lovisiz, boshqa tovarlarga ayriboshlash uchun junatilgan tovarlarga doir so‘mmalar;
  
• 
  Tovarlarni boshqa subektlar yoki jismoniy shaxslarga tekinga yoki qisman haq to‘lash evaziga berishga doir so‘mmalar;
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasi hududida chetdan keltirilgan tovarlar (ishlar, xizmatlar) ni chet el valyutasida sotishga doir so‘mmalar;
  
• 
  Subektlar o‘z haridorlariga tovarlar (ish , xizmatlar) sotishda moliyaviy yordam shaklida oladigan yoki daromadni oshirishga yunaltiriladigan pul mablag‘larining so‘mmasi.
  

2.