Mundarija kirish i-bob ko’llar haqida umumiy mal`lumot

Ko‘l kosasining suv sig‘imini hisoblash.
Izobatlar bilan chegaralangan maydonlar va elementar hajmlarni hisoblash
1-jadval

Izobatlar	N	fi, km^2	∆Vi, km^3	∑∆Vi, km^3
0	96	384,0	0,700	1,878
2	79	316,0	0,556	1,178
4	60	240,0	0,420	0,622
6	45	180,0	0,196	0,202
8	4,00	16,0	0,006	0,006
9,2	0,0	0,0	0,0	0,00

Ko‘lning eng katta va o‘rtacha chuqurliklarini aniqlash:
a) ko‘lning eng katta chuqurligi (h_max) o‘lchash natijalari bo‘yicha aniqlanadi. 1-rasmdagi chizmada keltirilgan ma’lumotlar bo‘yicha: h_max = 9.2 m.
b) ko‘lning o‘rtacha chuqurligi (h_o’rt) quyidagi ifoda yordamida hisoblanadi:


Ko‘l kosasining maydon va hajm egri chiziqlari grafigini chizish.

Ko‘l kosasi shaklini ifodalaydigan koeffitsiyentni hisoblash:

Ma’lumki, S.D.Muraveyskiy tasnifi bo‘yicha C=1,0 bo‘lsa, ko‘l shakli silindrsimon, C = 0,33 bo‘lganda esa ko­nussimon bo‘ladi. «C» ning qiymatini hisoblash nati­jasidan ko‘rinib turibdiki, amaliy mashg‘ulotda o‘rganilib chiqilgan ko‘l kosasi shakli paraboloidsimon ekan.

Bajarilgan ishning tahlili. Ushbu amaliy mashg‘ulot ko‘llarning shakl va o‘lcham ko‘rsatkichlarini aniqlashga bag‘ishlangan bo‘lib, unda Kumushko‘lning suv yuzasi maydonini, uzunligini, kengligini, maksimal va o‘rtacha chuqurligini, ko‘l kosasi shaklini, ko‘l kosasi sig‘imini, ko‘l kosasining maydon va hajm egri chiziqlari grafigi chizildi.






XULOSA


Ko'llar dunyosi juda xilma-xildir. Ko'llar-dengizlar va ko'llar mavjud. Ko'llarning chuqurligi o'n santimetrdan bir yarim kilometrgacha va undan ko'proqqa o'zgarib turadi. Ba'zi ko'llarda mineral moddalar tarkibidagi suv deyarli distillangan suvga yaqinlashadi, boshqalarida esa tuzlar bilan to'yingan, ular cho'kindi shaklida pastga tushadi. Hatto haqiqiy kislotali ko'llar ham bor. Yuzlab yillar davomida muz bilan qoplangan ko'llar va aksincha, issiq suvli ko'llar mavjud. Ba'zi ko'llar organizmlarga juda boy, boshqalari esa "suv cho'llari" dir. Va ko'llarda qanday minerallar mavjud emas! Hayotning bebaho minerallari suvdir! Kristalli toza, yangi va mineralizatsiyalangan, insoniyatni ko'plab kasalliklardan davolaydi. Soda, pishirish va kaliy tuzlari, gips, oltingugurt, gaz, temir javhari, ohak va boshqalar suv va ko'llarning pastki qismida joylashgan. Lekin bu hammasi emas. Ko'llar elektr energiyasi, suv yo'llari, sog'liqni saqlash muassasalari, sayyohlik ob'ektlari manbai hisoblanadi.
Erdagi ko'llar juda ko'p, ular o'n millionlab hisob-kitob qilinadi va 2,3 million km yoki 1,7% muzlik bilan qoplanmagan erni egallaydi. Ko'llar kattaligi, kelib chiqishi, sho'rligi, yoshi va qarish darajasida farqlanadi.
Katta o'lchamli va sho'r suv tufayli ba'zi ko'llar dengiz deb ataladi, masalan, Markaziy Osiyoda Kaspiy va Orol, yaqin Sharqdagi o'lik dengiz. Shu bilan birga, bahorda Rossiyaning cho'l zonasida vaqtinchalik kichik ko'llar paydo bo'ladi va AQShning janubi-g'arbiy qismida qaqragan qozonxonalar deb ataladigan kichik suv omborlari mavjud. Ko'lning chuqurligi ham juda farq qiladi. Ularning eng chuqurlari Baykal-1620m, Tanganika-1470m va Kaspiy-1025m va o'zlari kichik - chuqurlik bir necha santimetrdan oshmagan dasht lavhalari.
Ko'lning pasayishi va chuqurliklari er qobig'ining harakatlari, vulqonlarning portlashlari, tuproqning qulashi va yog'inlari, er osti ko'llarining er osti suvlari, daryolar eroziyasi natijasida yuzaga keladi.
Ko'llar yoshi bor, ular tug'iladi va o'ladi. Buyuk Evropa ko'llari - Ladoga, Onega, Chudskoe - Pskov, taxminan 10 ming yil oldin, muzliklar bu hududdan chiqib, uning erigan suvlari havzalarni to'ldirganda paydo bo'ldi. Baykal ko'li tarixi allaqachon 20-25 million yil.
Har bir ko'l rivojlanayotgan tabiiy tizimdir. Bu inson kabi - u o'zining yoshligi, keksaligi va o'limiga ega.
Ushbu kurs davomida barcha vazifalar bajarildi, ya'ni: ko'llar va ko'llarning turli xil turlari ko'rib chiqildi; ko'lning fizik-geografik turlari tavsiflanadi; eng katta ko'llar misollari berilgan va ko'rib chiqilgan.
Inson nafaqat bir qator tabiiy ko'llar rejimiga sezilarli ta'sir ko'rsatmaydi, balki tabiiy suvlardan to'liq va keng qamrovli foydalanish uchun sun'iy ko'llar - suv omborlarini ham yaratadi. Ularning rejimi milliy iqtisodiyotning fizik-geografik omillari va so'rovlarining ta'sirini hisobga olgan holda oldindan ishlab chiqilgan va keyinchalik gidrotexnik tadbirlar bilan tartibga solinadi. Shu munosabat bilan suv omborlari rejimi ularni ko'llardan ajratib turadigan bir qator xususiyatlarga ega bo'ladi.
Suv omborlari bilan bir qatorda aholi punktlarini gidroenergetika bilan ta'minlaydigan suv havzalari qurilishi keng yo'lga qo'yildi, suv ta'minoti manbai bo'lib xizmat qiladi, baliqchilik va suv qushlarini etishtirish uchun ishlatiladi.
Xalq xo'jaligida ko'llarning ahamiyati ham katta. Ko'lda baliqchilik va baliq ovlash keng rivojlangan, ko'llar bo'ylab transport yo'llari o'tadi, ko'l konlaridan mineral va organik xom ashyo olinadi. Ko'lning ayrim tumanlarida suv ta'minoti asosiy manbalari hisoblanadi. Ba'zi ko'llarning terapevtik loylari (pastki konlari) tibbiyotda keng qo'llaniladi.


FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   Yermakov Y.G. i dr. Fizicheskaya geografiya materikov i okeanov. M: Vqsshaya shkola, 1988.
   
2. 
   Ryabchikov A.M. Fizicheskaya geografiya materikov i okeanov. M: Vqsshaya shkola, 1988.
   
3. 
   Fizicheskaya geografiya mirovogo okeana. M: Izdatelstvo Moskovskogo Universiteta, 1988.
   
4. 
   Ryabchikov A.M. Dunyo qit’alari tabiiy geografiyasi, Toshkent, 1968.
   
5. 
   Vlasova T.M. Fizicheskaya geografiya materikov i okeanov. Tom I-II, M: Prosveo‘yeniye, 1976.
   
6. 
   Vlasova T.M. Materiklar va okeanlar tabiiy geografiyasi. I-II tom.Toshkent, 1985.
   
7. 
   Leontyev O.K. Fizicheskaya geografiya mirovogo okeana. M: 1982.
   
8. 
   Ensiklopeditseskiy slovar geograficheskix terminov. M: 1968.
   
9. 
   www.ziyonet.uz