Mundarija kirish I bob. Jizzax viloyatning tabiiy geografik xususiyatlari va tabiiy resurslari

Zomin milliy parki
. 3omin milliy - Zomin tog’ o’rmon mintaqasida qishgi 
sport turlari markazi, sog’lomlashtirish sport majmuasi tarzida 1976 yilda tashkil 
etilgan. 1978 yilda «O’zbekiston xalq bog’i» nomi berilgan. Tarkibiga Zomin 
o’rmon xo’jaligining Zomin uchastkasi, O’rmon xo’jaligining Ko’lsoy tayanch 
punkti, Zomin tog’-o’rmon davlat qo’riqxonasi kirgan. Umumiy maydoni 24,1 
ming ga (2002). 
Zomin milliy parki Zomin tumanida, asosan, Turkiston tog’,
qisman 
Molguzar tog’ning 1000-4030 m gacha bo’lgan balandliklarida joylashgan. Uning 
geomorfologik landshafti har xil bo’lib, tabiiy sharoitlari tog’
balandlik poyaslariga 
bog’liq hududining geologik tuzilishida eng yuqori tabaqani har xil paleozoy 
(slanets, ohak, qum-toshlar) yotqiziqlari tashkil qiladi. Paleogen va neogen 

---

58
yotqizkilari ham keng rivojlangan. Ayniqsa kengligi 500 m va chuqurligi 450 m 
teng bo’lgan Cho’rtanga jarligidagi sharshara, Supa tekisligi turistik jihatdan katta 
e’tiborga ega. 
Bu bog’
hududida asosan Sangzor va Zominsuv daryosi havzalari joylashgan. 
Umuman bog’ning gidrografik tarmoqlari unchalik qalin emas. Xalk bog’ning 
umumiy iqlimi kontinental va qurg’okchil. Bog’
hududida Sangzor —1307 m, 
Ko’lsoy - 2100 m, Guralash - 2260 m va SHahriston - 3200 m meteorologik 
styalari joylashgan. Tog’ oldi yerlarida yillik yog’in miqdori 353 mm, baland 
tog’larda 348 mm, o’rta tog’larda esa 405 mm ga teng, ularning 50—60 bahor 
fasliga to’g’ri keladi. Havoning yillik o’rtacha nisbiy namligi 30-35% tashkil qiladi, 
o’rtacha yillik Harorat ko’rsatkichi 21.7° - 26,3° ga teng. Ko’lsoy Shoxiston 
punktlarida iyun oyining o’rtacha harorati 21,9°- 9,9° ga teng. 
Bog’da tuk, kulrang, och jigarrang, archa o’rmonzor tuproqlari, yuqori tog’ 
yaytov. utloqi-botqoqi, o’tloqi tuproqlar turlari uchraydi. O’simliklar dunyosi 
dasht, archa o’rmonzorlari, tog’
kserofitlari va subalt poyaslaridan iborat. 
Archazorlar bog’
maydonining 55% tashkil qilib, 2000-3000 m balandliklarda 
joylashgan. Bu yerda archaning zarafshon (qora archa), sovur archa va turkiston 
archalari turlari tarqalgan. Bog’
mintaqalarida 400 yoshli va undan katta archalarni 
uchratish mumkin. Ayniqsa bog’
hududida dorivor o’simliklarning 30 dan ortik, 
turi, lolalarning ko’pligi, mevali butalarning keng tarqalishi e’tiborga sazovor. 
Umumiy o’simliklar turlari soni 100 dan ortiq bog’da daraxtlarning 8, butalarning 
15 va o’t - o’lanlarning 220 dan ko’proq turlari uchraydi. 
Hayvonot dunyosi bog’ning landshaftiga qarab moslashgan, ammo ularning 
tarqalishida alohida chegara yo’q, Pastki tog’ landshaftlarida (400-2000 m) tulki, 
quyon, cho’l bo’risi, bursik, o’rta tog’
landshaftlarida oq tirnoqli ayik, yovvoyi 
to’ng’iz, tulki, quyon, bo’ri, baland bog’-
rog’larda ayik, to’ng’iz, o’rta osiyo tog’
echkisi, Severtsev ko’yi, oq, suvsar, silovsin; uy sichqoni, o’rmon sichqoni, 
archazor sichqoni, olmaxon; qushlardan chug’urchuq, burgut, mayna, sava ko’k 
karg’a, zag’izg’on, sariq, chumchuq, bul-bul, chug’urchuk, burgut, ular, kirg’iy, 
o’kki, sava, loyxo’rak, kabo’tar bor. Zominsuv va Sangzor irmoqlari bo’lgan 

---

59
soylarda marinka va shoh, baliqlar suv; ilonlardan sariq ilon, suv iloni, chipor ilon, 
qalqon tumshuq, ilon, turkiston atamasi va suv baqalari uchraydi.