|
1.2 Tartibga soluvchi va uning ishoralari
Tartibga soluvchi - tegishli guvohnomasi va belgisi (maxsus kiyimi yoki taniqlik belgilari: qo‘l bog‘ichi, jezl, qizil ishorali yorug‘lik qaytargich yoki yorug‘lik qaytargichsiz gardish, qizil chiroqli yoki bayroqchali) ichki ishlar, harbiy avtonazorat xodimi, yo‘ldan foydalanish idoralarining xizmatchisi, temir yo‘l kesishmasi, sol kechuvlari (parom) navbatchisi, ja- moatchi avtonazoratchi va ichki ishlar idoralarining shtatdan tashqari xodimi.
Tartibga soluvchinining ishoralari. Tartibga soluvchi harakatlanishni tartibga solishda «Yo‘l harakati qoidalari» hamda O‘zbekiston Respublikasi IIVning 2011-yil 5-yanvardagi «Davlat yo‘l harakati xavfsizligi xizmatining yo‘l-patrul xizmati safidagi bo‘linmalar faoliyatini tashkil etish haqidagi» buyrug‘i asosida faoliyat olib boradi.
Harakatni boshqarishda svetoforlardan foydalanish yoki YPX xodimi tomondan uning amalga oshirilishi transport va piyodalar oqimlarini o‘zaro ziddiyatsiz harakatini amalga oshirish imkoyatini yaratadi. Bu esa yo‘l- ko‘cha tarmog‘ida harakat xavfsizligini ta’minlash uchun sharoit yaratadi.
Tartibga soluvchi avvalo qomatini tik tutishi, o‘ng qo‘lida jezl bo‘lishi, ishoralarni aniq qilib berishi, tungi vaqtda nur qaytaruvchi kiyim kiyishi va haydovchilarning diqqatini jalb qilish uchun qo‘shimcha ovoz kuchaytirgich moslamadan (masalan, hushtakdan) foydalanishi kerak. Tartibga soluvchining asosan uchta ishorasi qo‘llaniladi va ular ma’lum bir ma’nolarni anlatadi (5-rasm).
Qo‘llari yon tomonga uzatilganda yoki tushirilganda:
chap va o‘ng yon tomonidan tramvaylarga to‘g‘riga, boshqa transport vositalariga to‘g‘riga va o‘ngga harakatlanishiga ruxsat beriladi (6-rasm);
6-rasm.
piyodalarga tartibga soluvchining oldi va orqa tomonidagi qatnov qismini kesib o‘tishga ruxsat beriladi (7-rasm);
7-rasm.
oldi va orqa tomondan barcha transport vositalarining harakatlanishi taqiqlanadi (8-rasm);
piyodalarning chap va o‘ng yon tomonidan qatnov qismini kesib o‘tishlari taqiqlanadi (9-rasm).
9-rasm.
O‘ng qo‘li oldinga uzatilganda:
chap yonidan tramvaylarga chapga, relssiz transport vositalariga barcha yo‘nalishlarda harakatlanishga ruxsat beriladi (10-rasm);
10-rasm.
oldi tomonidan barcha transport vositalariga faqat o‘nga harakatlanishga ruxsat beriladi (11-rasm);
11-rasm.
piyodalarga tartibga soluvchining faqat orqa tomonidan qatnov qismini kesib o‘tishga ruxsat etiladi (12-rasm);
12-rasm.
orqa tomonidan va o‘ng yonidan barcha transport vositalarining harakatlanishi taqiqlanadi (13-rasm).
13-rasm.
Qo‘lini yuqoriga ko‘targanda:
qoidaning 8.13-bandida ko‘rsatilganidan boshqa hollarda transport vositalari va piyodalarning barcha yo‘nalishlarda harakatlanishi taqiqlanadi (14-rasm).
14-rasm.
ishora berishdan oldin chorrahalarga kirib qolgan transport vositalari va piyodalar harakatini davom ettiradilar. Tartibga soluvchi haydovchi va piyodalarga tushunarli bo‘lgan boshqa ishoralarni ham berishi, ishoralar yaxshi ko‘rinishi uchun jezl yoki yorug‘lik qaytaradigan qizil rangli moslamalarni qo‘llashi mumkin.
Chorrahada barcha transport vositalariga:
tartibga soluvchining to‘rt tomonidan doim ikki tomonida harakatlanish taqiqlanadi, ikki tomonidan ruxsat etiladi;
tartibga soluvchining harakatlanishga ruxsat beruvchi har bir holatida tramvayga faqat bir yo‘nalishda harakatlanishga ruxsat etiladi;
tartibga soluvchi uzatilgan qo ‘llari bilan harakatlanish ruxsat etilgan chorraha tomonlarini ko ‘rsatadi;
tartibga soluvchining ko ‘krak tomonida harakatlanish doimo taqiqlanadi;
tartibga soluvchining ko ‘krak tomonidan to ‘g ‘ri yo ‘nalishda harakatlanish doimo taqiqlanadi (15-rasm).
Harakatni tartibga solayotgan yoki xizmat burchini o‘tayotgan ichki ishlar idorasi xodimi transport vositasi haydovchisiga qarata qo‘l ishorasi yoki ovoz kuchaytirgichli qurilma orqali transport vositasini to‘xtatishni talab qilishi mumkin. Haydovchi esa ko‘rsatilgan joyda to‘xtashi kerak.
Yo ‘l harakati qatnashchilariga murojaat qilishda YPX xodimi o ‘ng qo‘lini bosh kiyimiga qadar ko‘tarib, lavozimi, maxsus unvoni va familiyasini aytib o‘zini tanishtirishi, transport vositasini to‘xtatish sababini bildirishi lozim. Fuqarolar murojaat qilgan hollarda xodim
o ‘sha talablarni bajarib, vakolati doirasida yordam berishi, savollarni hal qilish uchun qayerga murojaat qilish kerakligini tushuntirishi lozim.
Fuqarolar bilan gaplashganda YPX xodimi xotirjamlik va sabr- toqatni namoyon qilishga, tortishuvga, o‘zini yo‘qotmaslik, qo‘pollik qilmaslikka majbur.
Haydovchilar va piyodalar tartibga soluvchining ishorasi va ko‘rsatmalariga ular svetofor ishoralari, yo‘l belgilari va chiziqlariga zid kelgan taqdirda ham amal qilishlari kerak.
Chorrahalarda svetofor ishlab turganida haydovchilar svetoforga emas, balki tartibga soluvchining ishoralariga bo ‘ysunadilar (16-rasm);
16-rasm.
Chorrahalarda imtiyoz belgilari o‘rnatilgan bo‘lsa-da, harakatni tartibga soluvchi harakatni tartibga solayotgan bo‘lsa, haydovchilar tartibga soluvchining ishoralariga bo ‘ysunishlari shart (17-rasm);
17-rasm.
Chorrahada biror-bir sababga ko ‘ra yo ‘lning holati yoki vaziyat o‘zgargan taqdirda haydovchilar va piyodalar tartibga soluvchining ishorasi va ko‘rsatmalariga, ular svetofor ishoralari, yo‘l belgilari va yo‘l chiziqlariga zid kelgan taqdirda ham, amal qilishlari kerak (18- rasm).
18-rasm.
Do'stlaringiz bilan baham: |
