Mundarija kirish bob tizimni taxlili va masalaning qo‘yilishi

Tartibga soluvchi (xodim). Transport va piyodalar oqimining

ko‘payishi tartibga soluvchiga qiyinchilik tug‘dirdi. Buning ustiga har bir chorrahaga tartibga soluvchini qo‘yish juda mushkul ish. Keyinchalik transport harakati juda ko‘p bo‘lgan yo‘llar kesishgan joylarga svetoforlar o‘rnatilgan, natijada tartibga soluvchi (shaxs)ning ishini ancha yengillashtirgan.

Svetofor. «Svetofor» grekcha so‘z bo‘lib, «yorug‘lik tarqatuvchi» degan ma’noni anglatadi. Elektr svetoforlar 1914-yil Amerika Qo‘shma Shtatlarida, dastlab Klivlendda, keyin esa Nyu-York va Chikago shaharlarida paydo bo‘lgan. Ularda faqat ikkita yoritkich, ya’ni qizil va ko‘k yoritkichlar yonar edi. Ogohlantiruvchi sariq chiroq o‘rniga tartibga soluvchi shu vazifani bajarib turar va hushtak bilan haydovchilar, aravalar va piyodalarni bir yoritkichdan ikkinchisiga o‘tish to‘g‘risida ogohlantirar edi.

1918-yildan svetoforlar Yevropa shaharlari ko‘chalarida ham paydo bo‘ldi. Moskvada yo‘l harakatini tartibga solish uchun mo‘ljallangan birinchi qurilma 1924-yilda Kuznetskiy Most va Petrovka ko‘chalari kesishgan chorrahada paydo bo‘ldi. Uch yildan so‘ng Strastkiy (hozirgi Pushkin) maydonida temir yo‘l svetoforlariga o‘xshash ikkita svetofor o‘rnatildi.

Dunyodagi birinchi avtomatik svetofor Angliyaning Lids shaharidagi Parkroy va Bond-strit ko‘chalari chorrahasida 1928-yilda paydo bo‘ldi. «Elektropolismen»da o‘sha vaqtda (u shunday nomlanardi) qizil va ko‘k ko‘rsatkich 28 sekund yonardi (1-rasm).




1-rasm.