Mundаrijа kirish 6

Рабочи стол bo’limi.
Рабочи стол bo’limida:

3.2.21-rasm. Рабочи столda Dorilar ro’yxati, Yaroqlilik muddati tugayotgan va Omborda tugayotgan dorilar ro’yxati joylashgan.


Tugmasini bosish orqali yangi dori nomini yaratish mumkun

3.2.22-rasm. Bu oynada qizil chiziq bilan belgilangan hududlar to’ldirilishi majburiy, qolgan joylar foydalanuvchi hohishidan kelib chiqqan holda to’ldiriladi.

“Документы” bo’limi.

Bu bo’limda barcha kirim chiqim ishlari olib boriladi.

2.2.23-rasm. Barcha dokumenlar bo’limi.
Mijoz toʼlovlar (OPLАTА KLIENT) yozuvi ustida sichqoncha bosilsa kommunal toʼlovlar roʼyxati ochiladi. Bu roʼyxatda qachon, soat nechada, qaysi shkala raqam orqali, qaysi aloqa boʼlimidan, qaysi mijoz nechchi soʼm kommunal toʼlov qilganligi roʼyxati koʼrinib turadi.



2.2.24-rasm. Mijozlar to’lov ro’yhati.

Аgar birinchi aloqa boʼlimi nomidan kirilgan boʼlsa, ikkinchi aloqa boʼlimi kiritgan maʼlumotni ochib koʼrilganda boshqa aloqa boʼlimi xujjati boʼlganligi sababli birinchi aloqa boʼlimiga ochilgan oyna aktiv holatda boʼlmaydi. Bu xujjatlarni ximoya qilish va boshqa aloqa boʼlimlarini xujjatlarini qalbakilashtirishni oldini oladi. Bu dasturning ximoya boʼlimlaridan biri desak mubolagʼa boʼlmaydi. Аgar oʼzining xujjatini koʼrish yoki oʼzgartirishni istasa u xolda ochilgan oyna foydalanuvchiga aktiv holatda boʼladi. Faqatgina aktiv oynada aloqa boʼlimi obʼekti aktiv holatda boʼlmaydi. Bu bilan aloqa boʼlimi boshqa aloqa boʼlimi nomidan ish qilish imkonini yoʼqotadi. Dastur xar tomonlama ximoya vositalarini oʼzida mujassamlashtirgan.

Klientdan to’lov olish oynasi
Kerakli mijoz roʼyxatdan tanlanib “Выбraть” (Tanlash) tugmasi bosiladi. “Summa” obʼektiga toʼlov summasi kiritilsa, “Soʼz bilan” obʼektiga avtomatik ravishda soʼz bilan yoziladi. Toʼlanayotgan summa plastik karta orqali boʼlsa, “Plastik karta orqali” obʼektiga ruxsat berish kerak boʼladi. Аbonent toʼlovni pul oʼtkazish orqali toʼlamoqchi boʼlsa, “Pul oʼtkazish” obʼektiga ruxsat berishi kerak boʼladi.
Отчеты bo’limi.

2.2.26-rasm. Hisobotlar (Отчеты).
Xisobotlar boʼlimida “Dokumentы” boʼlimlarida bajarilgan barcha ishlarni xisobotlari tuziladi. Pul oʼtkazma xisoboti ustida sichqoncha qurilmasi bosilsa quyidagi oyna ochiladi.
“Nomer” bu joyga dastur avtomatik ravishda tartib bilan raqam joylashtiradi.
“Data” bu joyga forma ochilganda, dastur avtomatik ravishda bugungi vaqtni joylashtiradi. Bu pul qachon soat nechida kelganligini aniqlash uchun xizmat qiladi.

MEHNАT MUHOFАZАSI VА TEXNIKА XАVFSIZLIGI

4.1. Zamonaviy texnika joylashgan xonalarga talablar.

Xonani shifti oq ko’k fon bilan oqlanishi va devorlari esa yashil rangga oqlanishi kerak. Bu ranglar oftob nurlanishini bizga rang iqlimini yaratib beradi. Xonalarga qo’yilgan talablar ishchi muxit ishchining (operator) ish joyi tashqi muxit faktorlari yig’indisi bo’lib ular quyidagi ishlardan iborat: fizik, ximik, biologik, axborot, sotsial-psixologik va estetik faktorlar tashqi muxit xossalari bo’lib operatorga ta’sir etadi. Ishchi muxit turlicha bo’lishi mumkin: ish joyida xayot faoliyatini ta’minlovchi vositalar operatorning talab etilgan mehnat qobiliyati sharoitini xosil qiladi va uni noxush faktorlar ta’siridan ximoya qiladi.
Xodimlar samarali faoliyat ko’rsatish uchun sharoit yaratish va texnik vositalarni ishlash uchun xonalar yorug’, toza, tovush va tebranishdan izolyatsiyalangan xolatda loyixalanadi. Shkaf va devorlar tovush yutuvchi plitkalar bilan qoplanishi maqsadga muvofiqdir.
Xona xarorati optimal xaroratda 21-23⁰ S da optimal namlik 40-60 %, chang kontsentratsiyasi 0,2 MgG’m³ dan va chang maksimal zarracha o’lchash 3 Mk dan oshmasligi lozim. Xonalarda bunday sharoitni ushlab turish maqsadida, xonalarni xavo almashtirib turish ko’zda tutiladi.
Operatorning ishchi joyini tashkil etish. Operatorning kamfort ishlashiga operatorning ish joyini tashkil etilganligi, axborotning kursatish manbai va mashinaning boshqarish organlari ta’sir ko’rsatadi. Ular shovqin chiqarmasligi va ish jarayonida diskomfort xisini o’yg’otmasligi, inson uchun maksimal qulay bo’lishi kerak.
EXM operatori komfort sharoit bilan ta’minlashning asosiy yo’li uni ishchi joyini tashkilash kiradi.Bunda xar narsaga e’tibor berishi kerak ko’zga ko’rinmagan kichkina narsa xam uzoq davomidagi jarayondan keyin diskomfort keltirib chiqarishi mumkin va kasaliklarga olib kelishi mumkin.
Operatorning uzoq vaqt davomida monitor ortida o’tirishi natijasida ko’rish aparatining zo’riqishi, ishdan qoniqmaslik, bosh og’rig’i, uyquning buzilishi charchoq va ko’z, bo’yin, bel, qo’larda og’riklar sezila boshlanadi.
EXM operatorining ish joyi deyilganda texnik manbalar va yordamchi qurilmalar bilan jihozlangan konkret ishlab chiqarish masalarni echishga mo’ljalangan “operator -odam” ish faoliyati bilan shug’ulanadigan xudud tushiniladi.
Ish joyni mehnat havfsizligi qoidalari va standartlar talablariga mos ravishda jihozlash kerak.
Ish joyi elemenlarini joylashtirishda kuydagilarga e’tibor berish kerak :
operator odamning ishchi pozasi; operatorga kerakli harakatlarni amalga oshiruvchi joy; operator va uskunani bog’lovchi jismoniy, ko’rish va eshitish aloqasi; ishchi joyidan tashqarini ko’rish imkoniyati; yozish xamda operator tomonidan ishlatiladigan xujjatlarni saqlash imkoniyati
Uskunaning tashqi va konstruktiv ko’rinishini jihozlash minimal charchash uchun sharoit yaratadi. Ish mebelining konstruktsiyasi GOST 12.2.032-78(9), GOST 2226976(10) talablariga mos tushuvchi ishchining bo’yiga qarab sozlanadigan va qulay ozada turadigan bo’lishi kerak. Operatorning ish joyini to’g’ri tashkil etilganida uning mehnat unumdorligi 8-20% oshadi.
Komyuter o’rnatiladigan xonaga komyuter soniga qarab turib quyidagi talablar qo’yiladi: axborotlashtirish, bu tinglovchilarni yoki ishlovchilarning kompyuterda nazariy va amaliy mashg’ulotlar o’tkazish bilan bajariladi. Shuning uchun kompyuter xonasida 2 tadan 5 tagacha kompyuter o’rnatilishi mumkin. Shuning uchun kompyuter xonasini o’lchamlari quyidagicha bo’lishi kerak (3x6x2,8 m).
Monitordan insonning ko’zigacha bo’lgan optimal masofa. Monitor ko’zdan ozgina pastroqda va 50 sm dan kam bo’lmagan masofada joylashishi kerak. Monitor va ko’z orasidagi masofa 80 sm gacha bo’lishi tavsiya qilinadi, bu masova kichik bo’lsa insonning ko’zi tez charchaydi. Monitorni dizayni va ranggi o’ziga e’tiborni jalb qilmasligi kerak. Shuning uchun monitorning sirt tomonida xar xil reklama yopishtirgichlar bo’lmasligi kerak. Monitorning ekrani zangori va ko’k ranglarga bo’yalishi maqsadga muvofiq xisoblanadi. Chunki bu ranglar inson ko’ziga eng yaxshi ranglardan xisoblanadi.
Qisman manitor oldidagi o’tirish xavfsizlikni va kamfort ish joyini ratsional tashkil etish lozim. Foydalanuvchi usul asosiy xavfsizlik vidiomanitor ekran displeydan chiqadi deb bo’lmaydi. Eng kuchli nurlanish odatda manitorni yon va orqa tomonidan xam tarqaladi. Shuning uchun foydalanuchi joyini barnecha kampyutr qarama-qarshi turgan joyda undan xam yomoni orqama-ketin joylashtirishdir. Videomanitor xillari orasidagi tavsiya etladigan oradagi masofa 2 m dan kam bo’lmasligi va yon tomondagi masofa 1,2 m dan kam bo’lmasligi lozim. Kampyuterlar joylashgan xona etarli darajada keng va doimiy ravishda xavosi almashib turishi kerak. Bitta displey uchun minimal standart norma 6m ni, minimal xajim esa 20 m tashkil etishi kerak.
Kompyuter bilan ishlaganda charchash sabablari. Kompyuter bilan ishlash vaqtida inson quyidagi faktorlardan charchaydi: ekraning me’yoridan ortiq yorug’ligi; kontrast va fon o’rtasidagi aniqligi; kompyuterda ishlash paytidagi issiqlikdan nurlanishi; kompyuterda nurlanishning insonga ta’siri; kompyuter buzuqligi.
Kompyuterdan nurlanishning oldini olishi uchun ximoya filtrlaridan foydalaniladi.
4.2. Ish joyining yoritilganligi.
Ish joyini loyixalash vaqtida su’niy va tabiy yoritish masalasi hal qilinishi kerak. Yoritish nafaqat ishlab chiqarish masalarini xal qilish balki u ishlayotgan odamning psixologik xamda fizik xolatiga tasir ko’rsatadi. Ishlab chiqarish joylaridagi ratsional yoritganlikka ko’yilgan talablar :
yorug’lik manbai va yoritish tizimini to’g’ri tanlash.
ishlab chiqarish tepaliglarini kerakli darajadagi yorig’lik darajasi bilan ta’minlash.
ko’zni oladigan yorig’likni cheklash
bo’liklarni yo’qotish, tekis yorig’likni tashkilash
yorig’lik oqimining vaqtda tebranishin yo’qotish yoki cheklash
Kerakli darajadagi yoritilmaganlik oqibatida va ko’rish xolatining zo’riqishida bajarilyotgan ish davomida ko’zning charchashi kuchayyadi umumiy ishlashi va ishlab chiqarish unumdorligi tushib ketadi va xattolar soni ko’payadi.
Ish joyidagi yoritganlik gigienik talablarga binioan mehnatning ko’rish sharoitlariga to’g’ri kelishi kerak. GOST 12.01.006-84 (11 ) ga binoan displey bilan ishlash vaqtida yoritilganlik 200lk xujjatlar bilan ishlash paytida 400lk bo’lishi kerak.
Tarqatilgan yoritishdan, shiftlarning, devorlarning, uskunalarning och ranglarga bo’yash qo’laniladi.
Operatorning ko’rish maydonida yorug’lik maydoni bo’lsa tug’ri yaltirash, ko’rish maydoni ichida qaytaradigan yorug’lik tekisliklari mavjud bo’lsa qaytaruvchi yaltirash deyiladi.
To’g’ri yaltirashni ko’rish maydonidan yarqilagan yorug’likni 60 sm kamaytirish yo’li bilan kamaytirish mumkin. qaytaruvchi yaltirashdan esa yorug’likni tarqatuvchi manbalar xamda polirovka qilingan tekisliklar o’rniga matoviy ishlatish yo’li bilan kamaytirish mumkin. Ekran monitoridagi bliklarni kamaytirish uchun tasvirni konrastligini kuchaytiruvchi va bliklarni kamaytirtiruvchi ekran filtirlaridan foydalanish kerak yoki antiblik qoplamasi mavjud monitorlardan foydalanish zarur.
Yorug’likni turini tanlash muxim masala xisoblanadi (tabiy yoki su’niy). Tabiiy yorug’likdan foydalanish ko’p kamchiliklarga ega :
yorug’lik tushishi faqat bir tomondan
yorug’likni vaqtda va xajmda bir xil bo’lmaganligi
ravshan quyosh nurlarining ko’zni olishi va boshqalar.
Su’niy yorug’likdan foydalanish yuqoridagi kamchiliklarni bartaraf etadi va optimal yorug’lik rejimini yaratishga yordam beradi. lekin oynalarsiz inshotlardan foydalanish insonlarda o’ziga ishonchsizlik va uyaluvchanlikni keltirib chiqaradi.