Мундарижа I боб. “Кўп тармоқли фермер хўжалигини ташкил этиш ва бошқариш” фанининг предмети, мақсади ва вазифалари 10

3.3.Фермер хўжаликларининг ташқилий-иқтисодий асоси

Қишлоқ хўжалиги тармоғида жиддий ижтимоий-иқтисодий, ташқилий-ҳуқуқий ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Бугунги кунда қишлоқ хўжалигининг ташқилий-ҳуқуқий шакллари, уни бошқариш тартиби ва хўжалик фаолиятини амалга ошириш усуллари, субъектлари тубдан ўзгарди. Жумладан, мулкчиликнинг ижара шакллари ва шартномавий муносабатларга асосланган хўжалик юритиш тизими сифатида фермер хўжаликлари ташкил этилди, ривожлантирилди ҳамда уларнинг фаолияти такомиллаштирилиб борилмоқда. Фермер хўжаликларини иқтисодий барқарор ривожлантиришнинг меъёрий - хуқуқий асослари яратилди. Бунда "Фермер хўжалиги тўғрисида"ги Қонуни қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришини ташкил этиш ва юритишнинг асосий шакли сифатида фермер хўжаликларини барқарор ривожлантириш учун зарур ҳуқуқий асос бўлиб хизмат қилади. Қишлоқда деҳқоннинг ерга ва ўзи яратган маҳсулотга эгалик ҳиссини оширишга қаратилган мулкий муносабатлар ҳамда унинг мукаммал ҳуқуқий асослари шакллантирилди. Шунда фермер хўжалигининг фаолиятига: хўжалиги маҳсулотларини етиштириш хажмини ошириш, сифатини яхшилаш, экин майдонларидан самарали фойдаланиш,ернинг ҳақиқий эгаси бўлиш, етиштирган маҳсулотларини сотиш, сақлаш,қайта ишлаш, экспорт қилиш ҳамда уларни етиштиришни ташкил этишдан иборат. Қишлоқ хўжалигида ҳам хусусий мулкчиликка асосланган фаолият мавжуд бўлиб, шулардан фермер хўжаликлари қишлоқ хўжалик маҳсулотлари ишлаб чиқаришни ташкил этишнинг энг самарали шакли эканини ҳаётнинг ўзи тасдиқлаб бермоқда. Аксарият адабиётларда «фермер» деганда қишлоқ хўжалигида фаолият юритувчи тадбиркор тушунилади, яъни «фермер-капиталистик мамлакатларда, қишлоқ хўжалиги тадбиркор, қишлоқ хўжалиги корхонасининг эгасидир» деб таъриф берилади. Қишлоқ хўжалигини ислоҳ қилишдан кўзланган асосиймақсад, ернинг ҳақиқий эгасини топиш, ер-сув муносабатларини такомиллаштириб бориш ҳисобигаер-сув ва бошқа ресурслардан самарали фойдаланишдир. Шу боисдан деҳқон хўжаликларига ер майдонлари меросга қолдириш ҳуқуқи билан умрбод фойдаланишга, фермер хўжаликларига узоқ муддатга ижарага бериш қонун билан белгилаб қўйилди. Фермер хўжалигини ривожлантиришнинг иқтисодий-ҳуқуқий асослари яратилган бўлиб, унинг фаолияти бошқа қишлоқ хўжалик субъектларига нисбатан такомиллашиб бормоқда. Олиб борилган ислоҳатлар туфайли турли босқичларни босиб ўтиб уларнинг ўзига хос бўлган ривожланиш даври бўлди.Фермер хўжаликлари ривожланишинингтарихий даврларинишартли равишда 5 та босқичга ажратиш мумкин: