Мундарижа банк иши

БАНК ДЕПОЗИТ БАЗАСИНИ КЕНГАЙТИРИШДА 
ДЕПОЗИТ СИЁСАТИНИНГ РОЛИ 
 
Раҳимов А.М. 
Тошкент молия институти
 
Аннотация. Мақолада тижорат банклари депозит сиёсатининг асосий 
йўналишлари ҳамда уни шакллантириш жараёнлари ва тамойиллари назарий-амалий 
жиҳатдан атрофлича ўрганилган. Шунингдек, тижорат банклари депозит базасини 
кенгайтиришда депозит сиёсатининг ролини ошириш юзасидан таклифлар берилган. 
 
Таянч сўзлар. Тижорат банки, депозит, депозит сиёсати, аҳоли омонатлари, банк 
ресурслари, жалб қилинган маблағлар. 
 
1. Кириш. 
Мамлакатимизда амалга оширилаётган ислоҳотлар натижасида республикамиз 
банк тизими бир қатор ютуқларга эришиб келмоқда. Мазкур ҳолатни ҳукуматимиз 
томонидан қабул қилинаётган қарор ва фармонларда банк тизимига бўлган эътибор 
юқорилиги билан эътироф этишимиз мумкин. Жумладан, Ўзбекистон Республикаси 
Президентининг “Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар 
стратегияси тўғрисида”ги Фармонида “…молия-банк соҳасини тубдан ислоҳ этиш…”га 
алоҳида эътибор берилган бўлиб, бунда республикамизни ривожлантиришнинг устувор 
йўналишларини амалга ошириш жараёнида иқтисодиётни ривожлантириш банкларнинг 
молиявий барқарорлиги ошиши ҳамда улар томонидан молиявий қўллаб-қувватлаш 
негизида тақсимлаш, айирбошлаш ва истеъмол қилиш жараёнларининг узлуксизлигини 
таъминлаш имконини оширади (Фармон, 2017). 
Маълумки, банкларда молиявий воситачилик функциясини бажариш учун 
балансининг пассив қисмида ўз маблағларининг улуши бошқа ташкилотларга нисбатан 
анча паст кўрсаткични ташкил этади. Бу эса, ўз навбатида, банк активларининг асосий 
қисми банк мижозларидан жалб қилинган пул маблағлари ҳамда кредиторлардан 
олинган ресурс маблағлари ҳисобига шаклланганлигидан далолат беради. 
Кредит куйилмаларининг белгиланган меъёрлардан сезиларли миқдорда ошиши, 
активлар ва пассивлар таркиблари ўртасидаги мутаносибликнинг сезиларли ўзгариши, 
банк пассивларининг, жумладан, банк мижозларидан жалб қилинган маблағларнинг 
хатар даражаси ошганлигидан далолат беради ва, энг муҳими, банк фаолияти 
омонатчилар ва кредиторларнинг маблағларига, уларнинг ишончига жуда боғлиқлиги 
билан изохланади (Bollard, 2003). 
Шу нуқтаи назардан, бугунги кунда тижорат банкларининг депозит сиёсати 
самарадорлигини янада оошириш, молиявий барқарорлигини таъминлаш масалаларига 
алоҳида аҳамият қаратилмоқда. Тижорат банклари депозит сиёсати самарадорлигини 
таъминлаш бевосита уларнинг молиявий жиҳатдан барқарор ресурс базасини 
шакллантириш имкониятини беради. Шу боис, тижорат банклари депозит сиёсати 
уларнинг асосий вазифаларидан бири бўлиб, банкларнинг актив операциялари 
натижасида 
шакллантирилаётган 
даромадлари 
ҳажми 
ушбу 
сиёсатнинг 
самарадорлигига бевосита боғлиқ ҳисобланади. Бу эса, банкларнинг депозит сиёсатини 
доимий равишда такомиллаштириб бориш долзарблигини тақозо қилади.