Mundarija: 6 – sinf tarix

35-36-§§. Qadimgi Yunoniston asotirlari
Asotirlar: haqiqat va uydirma. Yunon asotirlari (miflari) - xudolar va bahodirlar haqidagi rivoyatlarning qahramonlari har xil titanlar (xudolardan tug`ilgan qudratli pahlavonlar), yovuz maxluqotlar, sirenalar (yarim qush, yarim ayollar), kentavrlar (yarim otlar, yarim odamlar), sikloplar - peshanasida bitta dumaloq ko`zi bo`lgan afsonaviy mavjudotlardir. Asotirlar (yunon tilida "mif") mamlakat tarixidagi qadimgi davr haqida ko`p narsalarni bilishga imkon beradi. Ular Olamning yaratilishi, Yer yuzida hayot va odamning paydo bo`lishi, qahramonlar jasorati va dengiz sayohatlari haqida hikoya qiladi. Yunon asotirlari rang-barang va qiziqarlidir. Olam va xudolarning kelib chiqishi haqidagi asotir ham maroqli. Avvalboshda Yer va Osmon - Geya va Uran bunyod etilgan. Ular Olamni boshqaruvchi titanlarni dunyoga keltirdilar, Olimp tog`ida yashovchi xudolar ularni taxtdan ag`darmaguncha hukmronlik qildilar. Asotirlarda aytilishicha, azalda Yer hamma tomonidan dengizlar bilan o`ralgan edi. Dastlab ularning hukmdori Okean degan titan bo`lgan. Ulkan osmon gumbazi Yerning bir chekkasida turguvchi Atlas degan titan yelkalariga suyanib turardi. Yunonlarning rivoyatlari Gerakl, Axill, Tesey va Ayaks singari bahodir qahramonlar jasorati haqida naql etadi. Ularning barchasi matonat, kuch-qudrat va aql-zakovat kabi fazilatlarga ega bo`lgan. o`n ikki jasorati tufayli Gerakl Olimp tog`idagi xudolar saltanatida faxrli o`ringa ega bo`lgan ekan. Qadimgi yunonlarning xudolari. Qadimgi yunonlar ham ularning hayoti va tevarak olam ko`zga ko`rinmas sirli kuchlarga tobe ekanligiga e'tiqod qilardilar. Bu ko`rinmas kuchlarni yunonlar xudolar deb atadilar. Xudolar ularning Yer yuzi va marhumlar saltanatidagi hayotida hukmron edi. Qadimgi yunonlarning uch xudosi Olamga hukmronlik qilar edi: Zevs osmonda, Poseydon dengizda, Aid marhumlar saltanatida oliy xudo deb hisoblangan. Qolgan xudolar esa dehqonchilik va hunarmandchilik, san'at va she'riyat, ishq-muhabbat va go`zallik homiylari hisoblangan. Urush va g`alaba, adliya, uyqu va tonggi shafaq xudolari ham bo`lgan. Satiralar va nimfalar degan tuban xudolar ham mavjud edi. Ular o`rmonlar, daryolar va tog`larda yashagan deb tasavvur etilgan. Yunonlarning e'tiqodicha, xudolar Makedoniya va Fessaliya chegarasidagi bir tog`da, Yunoniston viloyatlaridan biri Elidada, Olimp tog`ida yashagan. Qadimgi yunonlarning xudolari va ilohalari ham odamlarga ancha o`xshaydi. Olimp tog`i xudolari timsolini tasvirlar ekan, yunonlar xudolarni qizg`anchiq va shafqatsiz, kunni bazmi jamshid va ermakbozlikda o`tkazadi, bir-biri bilan tortishadi, deb hisoblashgan. Xudolar qattiqqo`l va qasoskor. Yunonlarning xudolari xohish-irodasiga qarshi borganlarni shafqatsiz jazolaydi. Shuning uchun ham yunonlar o`zlari yaratgan xudolardan qo`rqishar, ularga qurbonliklar qilar va ko`plab ibodatxonalarni ularga bag`ishlab barpo etar edilar.