Mundarij a I. I o‘quv materiallar (ma’ruza)

. Transport xizmati va uning turlari

• 
  Bozor sharoitida transport korxonalarining muvaffaqiyatli faoliyat ko‘rsatishining asosiy shartlaridan biri bozor tushunchalari va qonuniyatlarini bilish va ularga muvofiq yuqori sifatli transport xizmatini ko‘rsatishdan iboratdir.
  
• 
  1990 yillarga qadar avtomobil transporti ishini rejalashtirish va tashkil etishda «transport xizmati» tushunchasi ishlatilmagan edi. U vaqtlarda bu faoliyat bilan transport-ekspeditsion xizmati shug‘ullanib kelgan. Bunda avtomobil transporti mahsuloti sifatida faqat tashish tushunilib, u tonna va tonna kilometrlarda hamda yo‘lovchi va yo‘lovchi kilometrlarda o‘lchangan. Bu ko‘rsatkichlar avtotransport korxonasi faoliyatining sifat ko‘rsatkichlari hisoblangan. Bozor sharoitida bu masalaga yangicha yondoshish talab etilib, bozor tushunchasiga mos «transport xizmati» tushunchasi yuzaga keldi.
  
• 
  ISO 8402-86 standartida “xizmat” deb moddiylashtirilmagan mahsulot yaratish faoliyati va jarayonlariga aytiladi.
  
• 
  Transport xizmati deganda moddiy ishlab chiqarish jarayonini yakunlovchi, shuningdek, iste’molchi bilan bog‘lovchi vazifa tushuniladi. Transport xizmatlari transport faoliyatining iste’molchilar talablarini qondirishdagi ko‘rinishdir. Xizmat deganda faqat yuklarni tashish tushunilmay, balki yuklarni tayyorlash va tashishni amalga oshirish bilan bog‘liq bo‘lgan hamda tashish jarayoni tarkibiga kirmaydigan operatsiyalar ham tushuniladi. Masalan, yuklarni o‘rab-chirmash, markirovka qilish, paketlarga joylashtirish, saqlash, yuk egasiga axborotlar berish va boshqalar.
  
• 
  Yo‘lovchi avtomobil transportining xizmatlariga quyidagilar kiradi:
  
• 
  -vokzallar, shox bekatlar va bekatlarda bilet sotish;
  
• 
  -o‘rinlarni avvaldan band qilish;
  
• 
  -yo‘lovchilarga harakat jadvali bo‘yicha ma’lumotlar berish;
  
• 
  qo‘l yuki, bagaj va yo‘lovchilarni tashish;
  
• 
  bagajni rasmiylashtirish bo‘yicha ma’lumotlar berish;
  
• 
  yo‘lovchilarga tibbiy xizmat ko‘satishni tashkil etish;
  
• 
  yo‘lovchilarni avtobuslarga chiqarish va tushirish ishlarini bajarish;
  
• 
  yuklarni saqlash xizmatlari;
  
• 
  yo‘lovchilar transportda ketayotganida dam olib ketishini ta’minlash;
  
• 
  harakatlanuvchi tarkibni tashishga tayyorlash;
  

transport-ekspeditsion xizmatlari va boshqalar.

•