Mulk huquqi

Mulkni egallash huquqi, deb mulkni kulda yoki unga nisbatan o’z huquqlarini amalga oshirishga imkon beruvchi biron joyda saqlab turishga aytiladi. Mulkni qonunga muvofik ravishda o’z kulida yoki o’z erki-irodasi ta’siri ostida saqlab turga shaxs mulkni egallash huquqiga ega. Bunday huquq, avvalo mulk egasiga tegishli bo’ladi. Ammo mulkni egallash huquqi qonun yoki shartnomaga asosan boshqa shaxsda xam bo’lishi mumkin. Masalan, mulk shartnoma buyicha ijaraga kuyilishida vaqtincha tekin foydalanish uchun topshirishda, omonot kuyilishida yoki ma’muriy dalolatnomalarga binoan vaqtincha saqlash uchun biron tashkilot yoki fukaroga o’tkazilishida egalik huquqi mulk egasi xisoblanmagan shaxsda xam bo’lishi mumkin.

• Mulkni egallash huquqi, deb mulkni kulda yoki unga nisbatan o’z huquqlarini amalga oshirishga imkon beruvchi biron joyda saqlab turishga aytiladi. Mulkni qonunga muvofik ravishda o’z kulida yoki o’z erki-irodasi ta’siri ostida saqlab turga shaxs mulkni egallash huquqiga ega. Bunday huquq, avvalo mulk egasiga tegishli bo’ladi. Ammo mulkni egallash huquqi qonun yoki shartnomaga asosan boshqa shaxsda xam bo’lishi mumkin. Masalan, mulk shartnoma buyicha ijaraga kuyilishida vaqtincha tekin foydalanish uchun topshirishda, omonot kuyilishida yoki ma’muriy dalolatnomalarga binoan vaqtincha saqlash uchun biron tashkilot yoki fukaroga o’tkazilishida egalik huquqi mulk egasi xisoblanmagan shaxsda xam bo’lishi mumkin.
• Mulkni qonun talablariga muvofik kulda saqlab turishga qonuniy egallash deb aytilsa, qonuniy asoslar bo’lmay turib, birovlarga karashli mulkni egallashga, birovning ugirlangan yoki yukotgan mulkini kulda saqlashga qonunsiz egallash deb aytiladi.

Mulkdan foydalanish, deb mulkning foydali xususiyatlarini olishga, mulkni iqtisodiy ma’noda foydalanishga aytiladi. Mulkdan qonunga muvofik ravishda foydalanuvchi shaxs shu mulkdan foydalanish huquqiga ega bo’ladi. Mulkdan foydalanish huquqi shu mulkni egallash huquqi bilan chambarchas bog’liqdir. Mulkni egallamay, kulda saqlamay turib undan foydalanib xam bo’lmaydi. Mulkdan ishlab chikarishda yoki kundalik xayotda foydalanishda bu mulk butunlay iste’mol kilinadi yoki birmuncha vaqt davomida asta-sekin eskiradi.

• Mulkdan foydalanish, deb mulkning foydali xususiyatlarini olishga, mulkni iqtisodiy ma’noda foydalanishga aytiladi. Mulkdan qonunga muvofik ravishda foydalanuvchi shaxs shu mulkdan foydalanish huquqiga ega bo’ladi. Mulkdan foydalanish huquqi shu mulkni egallash huquqi bilan chambarchas bog’liqdir. Mulkni egallamay, kulda saqlamay turib undan foydalanib xam bo’lmaydi. Mulkdan ishlab chikarishda yoki kundalik xayotda foydalanishda bu mulk butunlay iste’mol kilinadi yoki birmuncha vaqt davomida asta-sekin eskiradi.
• Agar birovning mulkdan qonun yoki shartnoma bilan belgilangan asoslar bo’lmay turib foydalanilsa, bunday foydalanish qonunsiz foydalanish xisoblanadi (masalan, ugirlangan yoki yukotilgan mulkdan foydalanish).