Mulk huquqi

Mulkni tasarruf etish huquqi, deb mulkning yuridik takdirini belgilashga, ya’ni mulk yuzasidan boshqa shaxslar bilan bo’ladigan huquqiy munosabatni belgilash, o’zgartirish yoki bekor qilishga karatilgan huquqka aytiladi.

• Mulkni tasarruf etish huquqi, deb mulkning yuridik takdirini belgilashga, ya’ni mulk yuzasidan boshqa shaxslar bilan bo’ladigan huquqiy munosabatni belgilash, o’zgartirish yoki bekor qilishga karatilgan huquqka aytiladi.
• Mulk egasi tasarruf etish huquqiga binoan mulk yuzasidan xilma-xil bitimlar, shartnomalar, chunonchi, ashyoni sotish, xadya qilish, ijaraga kuyish tugrisida shartnomalar to’za oladi. Agar ashyo butunlay keraksiz bo’lib kolsa, o’zidan biron-bir usul bilan sokit qilishi mumkin. Bu huquq mulkdorga o’z mol-mulkiga nisbatan qonunga zid bo’lmagan xar kanday xarakatlarni amalga oshirishi, shu jumladan garov narsasi sifatida foydalanishi yoki unga boshqacha yullar bilan vazifa yuklash, uni begonalashtirish yoki mol-mulkini boshqacha usul bilan tasarruf etishga imkon beradi.
• Bu huquqning kuldan ketishi bilan mulkka nisbatan bo’lgan egalik huquqi xam kuldan ketadi. Masalan, mulkni omonat kuyishda ashyonigina egallash huquqi birovga utsa, ijaraga kuyishda ashyoni egallash va undan foydalanish huquqi birovga utsa, ashyoning sotilishi yoki xadya kilinishida esa subyektiv mulk huquqining xar uch elementi: egallash, tasarruf etish va shuning o’zi bilan mulkka nisbatan bo’lgan egalik huquqi xam butunlay boshqa shaxsga (yanga egaga) utadi.
• Mulk egalari o’zlariga tegishli mulk huquqidan g’ayri qonuniy maqsadlarda, birovning zarariga foydalanishiga yo’l qo’yilmaydi.

Mulkdor huquqlarining, vakolatlarining chegarasi O’zbekiston Respublikasi Konstitusiyasida belgilab berilgan. Konstitusiyaning 54-moddasiga asosan mulkdor o’z vakolatlarini amalga oshirishda ekologik muxitga zarar yetkazmasligi, fukarolar, yuridik shaxslar va davlatning huquqlarini xamda qonun bilan kuriklanadigan manfaatlarini bo’zmasligi shart.

• Mulkdor huquqlarining, vakolatlarining chegarasi O’zbekiston Respublikasi Konstitusiyasida belgilab berilgan. Konstitusiyaning 54-moddasiga asosan mulkdor o’z vakolatlarini amalga oshirishda ekologik muxitga zarar yetkazmasligi, fukarolar, yuridik shaxslar va davlatning huquqlarini xamda qonun bilan kuriklanadigan manfaatlarini bo’zmasligi shart.
• Bu konstitusiyaviy me’yor O’zbekiston Respublikasi FKning 172-moddasida batafsil talkin kilingan.