мукаммал бозор ва монополия. Бозор тузилмаси. Мукаммал рақобат: тавсифи ва асосий белгилари

Бозор мувозанатини таъминлаш. Бунда нарх бозордаги талаб ва таклифга таъсир кўрсатиш орқали уларни мувозанат ҳолатига келтиради. Бозор нархи-бу мувозанатли нарх бўлиб, у бозорда талаб ва таклиф миқдори тенг бўлган ҳолатда шакилланади.

Иқтисодий регуляторлик функцияси. Нарх бозор механизмини элементидир. Нарх бозор талаби ва таклифидан келиб чиққан холда ишлаб чиқариш хажмини тартибга солади

Рақобат воситаси функцияси. Рақобат бозор механизмини элементидир Нарх ёрдамида кураш рақобатни асосий усулидир. Нархни пасайтириш орқали бу курашда ютиб чиқиш мумкин.

Ҳисоб – китоб функцияси Товарни ишлаб чиқаришга қилинган харажатлар, кўрилган фойда-зарар унинг нафлилиги, бажарилган иш хажмини барчаси маълум нархлар асосида ҳисоб –китоб қилинади.

Нарх турли омиллар таъсирида шаклланади:

1. 
   Ишлаб чиқариш ҳаражатлари қанчалик кам бўлса нарх шунчалик паст бўлади,агарда ишлаб чиқариш ҳаражатлари миқдори кўп бўлса нарх шунчалик юқори бўлади. Товарни ишлаб чиқарувчи таклиф қилган нархда (харажат+фойда) сотилиши унга қилган ҳаражатларни жамият томонидан тан олинганлигини билдиради.
   
2. 
   Товарнинг нафлилигини юқори эканлиги унинг истеъмолчиларни эҳтёжларини юқори даражада қондира олишидан далолат беради. Истеъмолчиларни эҳтиёжларини қондирилиш даражаси, юқори бўлса истеъмолчи юқори нарх тўлашга рози бўладилар.
   
3. 
   Талаб билан таклиф ўртасидаги нисбат.Агар бирор бир товарга талаб миқдори унинг таклифи кам бўлса нарх юқори, аксинча юқори бўлса нарх паст бўлади.
   
4. 
   Рақобат таклиф орқали нархга таъсир қилади. Агар рақобатчилар сони кўп бўлса нарх пасаяди, агар оз бўлса, ўзаро тил бириктириб олсалар, нарх баланд бўлади. Буда гап товар оз-кўп бўлганида эмас, балки товарни неча киши таклиф этишидадир.
   

Иқтисодий мазмунига кўра нархлар қуйдаги турларга ажратилади:
Улгуржи нархда товарлар катта миқдорда, кўтарасига сотилади. Улгуржи нархлар таркибига ишлаб чиқариш харажатлари ва улгуржи-савдо ташкилотлари харажатлари хамда фойдаси киради.