Muhokama qilinib o‘quv jarayoniga foydalanish uchun tavsiya qilingan



Download 2,43 Mb.
Pdf ko'rish
bet331/389
Sana30.12.2021
Hajmi2,43 Mb.
#97407
1   ...   327   328   329   330   331   332   333   334   ...   389
Bog'liq
kichik biznes va tadbirkorlik

6.3. Menejmentning asosiy tamoyillari. 
Tamoyil  -  bu  faoliyat  yuritish,  xalkning  asosiy  koidasi,  yetakchi  goyadir.  Ilmiy 
adabiyotlarda  odatda  boshkaruv  tamoyillari  deganda  iktisodiyotga  raxbarlik  kilishda 
asoslaniladigan asosiy koida, yul-yurik, xulk meyorlari tushuniladi. Boshkaruv tamoyillari 
iktisodiyot  konunlari  ta‘siri  natijasida  boshkaruv  usullariga  boglik  xodisalar  moxiyatini 
aks ettiradi. Boshkaruv mexanizmi sxemasini kuyidagicha ifodalash mumkin: 
           konunlar            tamoyillar         usullar            uslublar. 
Boshkaruv tamoyillari uzaro boglik va birgalikda kullanilishi lozim. 
Asosiy tamoyillarga kuyidagilar kiradi: 


 
162 
1.  Boshkaruvda  yakkaboshchilik  va  kollegiyalik  tamoyili.  Yakkaboshchilik  tamoyili 
bevosita  ishlab  chikarishda    ishlab  chikarish  personali  a‘zolarining  yagona  raxbar 
buyruklariga kat‘iy buysunushini talab kiladi. Yukori darajadagi raxbar kuyi bugin raxbari 
vakolatiga  kiruvchi  masalalarni  xal  etmasligi  lozim.  Bu  tamoyilni  amalga  oshirishning 
asosiy  sharti xar  bir ijrochining xukuk, burch,  majburiyatlarini kat‘iy  belgilab kuyishdir. 
Yagona  boshchilik  kollegiallik,  kabul  kilinadigan  karorlar  oshkaraligi  bilan  kushib  olib 
borilishi kerak. Kollegiallik intizom, raxbar, yagona shaxs irodasigasuzsiz buysunush bilan 
birga  amalga  oshishi  kerak.  Demokratiya,  oshkoralik  xar  bir  kishiga  uz  fukarolik 
karashlarini  namoyon  kilish,  boshkaruv  karorlarini  ishlab  chikish  va  kabul  kilishda  faol 
katnashish uchun imkon yaratadi. 
2.  Ilmiylik  tamoyili.  Boshkaruv  tamoyillari  orasida  valyutarizmni  inkor  kiluvchi  xar  bir 
raxbar iktisodiy konunlar, jamiyat rivojlanishining obyektiv yunalishlari, bu soxada milliy 
va chet el tajribasini kullashini takozo kiluvchi urin egallaydi. 
3.  Rejalilik  tamoyili.  Bozor  iktisodiyoti  sharoitida  ishlab  chikarishni  rejali  boshkarish  - 
biznes  va  trategik  rejasini  tuzish  -  iktisodiy  siyosatlarni  amalga  oshirishning  muxim 
shartidir.  Bu  tamoyil  ishlab  chikarish  rivojlanishining  uzok  muddatga  muljallangan 
yunalishlari, sur‘atlari va nisbatlarini, sur‘atlari va nisbatlarini belgilashni ifodalaydi. 
Ishlab  chikarishni  rejalashtirish  boshkarishning  asosiy  vazifalaridan  biridir.  U  iktisodiy 
konun,  ishlab  chikarishning  xozirgi  xolatini    ilmiy  taxlil  etish,  extiyojlarni  istikbolini 
aniklash  texnikaviy  va  tashkiliy  karorlarni  zabul  kilish  asosida  amlaga  oshiriladi.  Bozor 
iktisodiyoti sharoitida strategik rejalashtirish  - u yoki bu tarmok rivojlanishining  makbul 
nisbatlarini,  eng  muximi  resurslardan  samarali  foydalanish  yullarini  belgilovchi  iktisodiy 
rivojlanish parametrlarini aniklash muxim axamiyatga ega buladi. 
4.  Boshkaruv  shakl  va  usullarini  takomillashtirib  borish  tamoyili.  Bozor  iktisodiyoti 
sharoitida  boshkaruvning  uch  shakli  mavjud:  xususiy,  jamoa,  davlat  boshkaruvi. 
Boshkaruvning xususiy shaklida mulkdor yakka uzi karor kabul kiladi va butun ish uchun 
javobgar  buladi.  Boshkaruv  xususiy  shaklining  ijobiy  tomoni  mulk  egasi  ishlar  borishini 
uzi  tulik  nazorat  kilish  imkoniyatiga  egaligi  kamchiligini  esasarsoyaning  uncha  katta 
bulmasligi  va  bir  kishi  boshkaruvning  turli  vazifalarini  bajarishiga  majburlidir.  Mulkdor 
boshkaruvning  barcha  vazifalarini  amalga  oshirishi:  rejalashtirish,  tashkil  etish, 
ragbatlantirish,  yukatosh  zarar  va  boshkalarga  shaxsan  bulishdadir.  Kuchli  rakobat 
sharoitida mulkdor sinmasligi uchun doimo uz bilimlarini kupaytirib, boshkaruv usullarini 
takomillashtirib,  ya‘ni  ishchilarga  ta‘sir  etish  yullarini  bozorda  mavjud  xolatga  mos 
ravishda uzgartirib borishi kerak. 
Boshkaruvning  jamoa  shaklida  ikki  yoki  undan  kup  jismoniy  va  xukukiy  shaxslar 
boshkaruv  karorlarini  birgalikda  kabul  kiladilar  va  korxona  yoki  aksionerlar  jamiyati 
faoliyati  uchun  javobgar  buladilar.  Sherikchilik  nisbatan  malakali  boshkaruv  karorlarini 
kabul kilish, boshkaruvning xususiy shakli kamchiliklarini bartaraf etishga imkon yaratadi. 
Boshkaruvning  jamoa  shaklining  afzalligi  sheriklar  aksiya  sotish  yuli  bilan  kushimcha 
sarmoya jalb kilish imkoniyatiga ega bulishidadir. Boshkaruvning jamoa shakli direktorlar 
kengashi  tomonidan  amalga  oshirilib,  u  asosiy  boshkaruv  siyosatini  va  boshkaruvning 
majud  vaziyatga  mos  iktisodiy,  tashkiliy-boshkaruvchilik,  ijtimoiy-psixologik,  xukukiy 
usullarini tanlaydilar. Boshkaruvning jamoa shaklining asosiy kamchiligi barcha sheriklar 
-  aksiya  egalari  boshkaruvda  va  korxona  faoliyatini  nazorat  kilishda  katnasha  olmaydi. 


 
163 
Uning  yana  bir  kamchiligi  -  korporasiya,  aksionerlar  jamiyati  yoki  korxona 
aksionerlaridan  «ikki  yoklama»  solik  olinishidir,  chunki  korxona  foydadan.  Aksionerlar 
esa kushimcha ravishda dividentdan solik tulaydilar. 
Davlat boshkaruv shakli davlat yoki maxalliy mulk bulgan korxonalarda amalga oshiriladi. 
Davlat bu korxonalar faoliyati uchun tulik javob beradi. 
5.  Kadrlar tanlash va joylashtirish tamoyili. Bozor iktisodiyoti sharoitida kadrlarni tanlash 
va joy-jiyiga kuyish tamoyili maxim axamiyat kasb etadi. Bozor munosabatlari boshkaruv 
kadrlariga kat‘iy talablar kuyadi, ularning ishbilarmonlik sifatlari, ishlab chikarish oldida 
turgan masalalarni belgilaydi. 
6.  Agentlar  mustakillik  va  erkinligi  tamoyili.  Bozorda  agentlar  faoliyati  iktisodiy 
javobgarlik bilan birgalikda amalga oshishi kerak. 
7.  Shaxsiy tashabbus tamoyili. Bozorda ishbilarmon, omilkor, shaxsiy foyda uchun xarakat 
kiluvchi, tadbirkor kishilar faoliyat yuritishi kerak. 
8.  Javobgarlik  va  tavakkalchilik tamoyili.  Tadbirkor  uz  faoliyati  uchun  javobgar bulishi, 
bunda  ma‘lum  tavakkalchilik  xam  xisobga  olinishi,  ya‘ni  tadbirkorning  uz  xukuk  va 
majburiyatlari bulishi kerak. 

Download 2,43 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   327   328   329   330   331   332   333   334   ...   389




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish