Muhokama qilinib o‘quv jarayoniga foydalanish uchun tavsiya qilingan


 Umumiy falsafiy va iktisodiy konunlar



Download 2,43 Mb.
Pdf ko'rish
bet330/389
Sana30.12.2021
Hajmi2,43 Mb.
#97407
1   ...   326   327   328   329   330   331   332   333   ...   389
Bog'liq
kichik biznes va tadbirkorlik

6.2. Umumiy falsafiy va iktisodiy konunlar. 
Umumiy  falsafiy  va  iktsodiy  konunlardan  tugri  foydalanilgan  xoldagina  iktisodiyotni 
muvaffakiyatli  boshkarish  mumkin.  Umumiy  falsafiy  konunlar  ta‘siri  ijtisoiy  amaliyotda 
iktisodiy  rivojlanishi  konuniyatlari  va  yunalishlarini  aniklash  shaklida  namoyon  buladi. 
Ishlab chikarishni boshkarishdagi turli-tuman ijtimoiy munosabatlar fani umumiy falsafiy, 
xam iktisodiy nazariya umumiy konunlarga buysunadi. 
Umumiy falsafiy konunlar bu avvalo kuyidagi materialistik dialektika konunlaridir: 
1.  Mikdor uzgarishlarining sifat uzgarishlariga utish konuni narsa va xodisalar mikdor va 
sifat jixatlarini uzaro boglikligi va ta‘sirini tavsiflaydi. 
2.  Karama-karshiliklar birligi va kurashi konuni xarakatlantiruvchi kuch,uz-uzidan xarakat 
kilib amalga oshuvchi rivojlanish manbaini kursatadi. 
3.  inkorni inkor etish konuni cheksiz rivojlanish va takomillashish yunalishini belgilaydi. 
Eskirgan  narsani  inkor  etmay,  rivojlanishga  erishib  bulmaydi,  chunki  inkor  natijasida 
yangi narsa uchun joy yaratiladi. Shuning uchun inkor yangi bilan eski boglangan vaktdir. 
Bozor  munosabatlari  sharoitida  menejment  eski  buyrukbozlik  shakl  va  uslublarni  inkor 
etib, ular  ilmiy asoslangan yangilari bilan almashtiriladi. 
4.  ijtimoiy  borlikning  ijtimoiy  ongdan  birlamchi  ekanligini  belgilovchi  konun  mexnat 
jamoasi,  aloxida  mexnatkash  xayotining  birlamchi  ekanligini  kursatdi.  Boshkaruvni 
umumlashtirish  zarur  bulgan  ijtimoiy,  jamoa,  shaxsiy  manfaatlarni  aniklashda  bu  konun 
amal kilishini xisobga olmay amalga oshirib bulmaydi. 
5.  Ishlab  chikarish  kuchlarining  ijtimoiy-iktisodiy  munosabatlarga  nisbatan  belgilovchi 
ekanligini  ifodalovchi  konun  boshkaruv  uchun  katta  axamiyatga  ega.  Aynan  boshkaruv 
vositasida  ishlab  chikarishning  ikki  tomoni  ishlab  chikaruvchi  kuchlar  va  ijtimoiy-
iktisodiy munosabatlar alokasi yuz beradi. 
Falsafaning  yukorida  sanab  utilgan  va  boshka  konunlari  menejment  metodologiyasi 
asosini tashkil etadi. Ular menejmentda markaziy  kategoriyalar bulib, uning konsepsiyasi 
birligini  mustaxkamlash,  barcha  kategoriyalar  urtasidagi  bogliklikni  aniklashga  imkon 
yaratadi. 
Iktisodiyotni boshkarish tizimida iktisodiy konunlar yetakchilik kiladi. Insonlar mexnatini 
erkin  birlashtiruvchi  va  tartibga  soluvchi  boshkarish  tizimi  maksadlarni  anik  belgilash, 
ularni  amalga  oshirish  yullarini  izlash,  ular  erishilgan  natijalariga  baxo  berish,  iktisodiy 
samaradorligida aks etuvchi iktisodiy konunlar talablari anik xisobga olish lozim. 
1.  Jamiyat  extiyojlarini mumkin  kadar kam  resurslar sarflab  iloji boricha tulik kondirish 
konuni.  Jamiyatdagi  barcha  iktisodiy  va  ijimoiy  jarayonlar,  ularni  amalga  oshirish 
konunlari bu konunga amal kiladi, chunki u kuyidagilarni ifodalaydi: 


 
161 

  ishlab  chikarishning  obyektiv  yunalishi,  uning  xalk  farovonligini  oshirish,  shaxsiy  xar 
tomonlama rivojlantirishga karatilganligini; 

  insonlar  xujalik  faoliyatining  asosiy  sabablari,  umumxalk  iktisodiy  manfaatlarining 
yetakchiligini; 

  ishlab chikarish samaradorliginining ijtimoiy-iktisodiy moxiyatini. 
Bozor munosabatlari sharoitida bu konunning mazmuni xar tomonlama boyib boradi. 
2.  Kiymat  konuni  yoki  narx  konuni.  Tovarlarning  pulda  ifodalangan  kiymati  narx  deb 
ataladi.  Narx  esa  talab  va  taklifga  boglik  ravishda  aniklanadi.  Narx  bozor  barametridir: 
agar  talab  va  narx  yukori  bulsa,  ishlab  chikarish  kengayadi.  Talab  va  narx  pasayganda 
ishlab  chikarish  kiskaradi.  Talab  xajmi  va  tarkibi  taklif  xajmi  va  tarkibiga  teng  bulgan 
xoldagi narx muvozanat narxi deyiladi. 
Ishlab  chikariladigan  xar  bir  tovar  turi,  xajmi  ularga  bulgan  ijtimiy  extiyojlarga  teng 
bulishi, ya‘ni tulov kobiliyatiga ega talabga teng bulishi kerak. 
3.  Talab  konuni.  Uning  mazmuni  shundan  iboratki  narx  kancha  yukori  bulsa,  talab 
shunchalik  kam  buladi.  Talab  xaridorning  tulov  kobiliyatini  ifodalaydi.  Bunda  talab 
elastikligi koeffisiyenti kanday aniklanishini kurib chikamiz: 
                                        talab xajmi usishi % 
                        Ktalab elas. 

 
                                  narxlarning pasayishi % 
 
4.  Taklif  konuni.  U  narx  ortishi  bilan  taklif  ortishini  ifodalaydi.  Taklif    -  bu  tovar  va 
xizmatlarning narxdagi kiymatidir. Bunda taklif elastikligi koeffisiyenti kuyidagiga teng: 
                                  taklif usishi xajmi, % 
        K taklif.elas. q                               ; 
                                  narxlar usishi, % 
 
5.  Rakobat konunining moxiyati shundan iboratki, ya‘ni rakobat sharoitida zarar keltirmay 
eng  yaxshi  natijaga  ega  bulib  bulmaydi,  chunki  barcha  tovar  ishlab  chikaruvchilarning 
daromadi oshishi tartibini urnatib bulmaydi. 
6.  Iste‘molchi  nuktai  nazaridan  eng  sunggi  naflilik  konuni.  Naflik  -  tovar  va  xizmatlar 
iste‘molidan    konikishni  bildiradi.  Umumiy  naflilik  ma‘lum  tovar  va  xizmat  birligidan 
konikishni  bildiradi;  sunggi  naflik  -  shu  tovar  va  xizmatning  yana  sotib  olishdan 
konikishni bildiradi. 
Shunday  kilib,  bozor  munosabatlari  shakllanayotgan  sharoitda  iktisodiy  konunlardan 
foydalanish imkoniyatlari xar tomonlama kengayib boradi. 

Download 2,43 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   326   327   328   329   330   331   332   333   ...   389




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish