Muhim xabarlar

Reklama

Aloqa

2022 © Bugun.uz Barcha huquqlar himoya qilingan

Yangiliklar lentasi

• 
  22:42Rossiya banklarini ‘SWIFT’ tizimidan uzishga texnik tayyorgarlik boshlandi — Dmitriy Kuleba
  

ЎЗO'Z

Muhim xabarlar

• 
  O‘zbekistonda ilk bor koronavirusning “britancha” shtammi qayd etildi9:24 | 02.02.2021
  
• 
  O‘zbekistonda bitiruvchilarning baholarini OTMga kirish imtihonida inobatga olish tartibi e'lon qilindi11:35 | 02.02.2021
  
• 
  Toshkentning Eski shahar hududida milliy savdo shaharchasi tashkil etilishi mumkin14:09 | 03.02.2021
  
• 
  Jahon banki tabiiy ofatlardan O‘zbekistonda o‘rtacha 1,4 million kishi aziyat chekishini ma'lum qildi14:28 | 03.02.2021
  
• 
  Urganch–Farg‘ona–Urganch yo‘nalishi bo‘yicha aviqatnovlar boshlandi16:52 | 03.02.2021
  
• 
  TIV vakilini shilqimlikda ayblagan polshalik jurnalist O‘zbekistondagi muxbir sifatida akkreditatsiya qilindi17:16 | 03.02.2021
  

Tahlil, Yangiliklar 16:25 | 03.02.2022

Kollektiv G‘arb Rossiyani SWIFT tizimidan uzib qo‘ymoqchi. Bu qanday oqibatlarga olib keladi?

Bugun.uz kolumnisti Akbar Idiev ushbu maqolada bu haqda batafsil ma'lumot byerishga harakat qiladi
Bugungi kunda Rossiya Fedyeratsiyasi va Ukraina o‘rtasidagi munosabatlar taranglashuvi natijasida dunyoning aksar mamlakatlari (asosan, NATO harbiy blokiga a'zo davlatlar) Rossiyaga nisbatan turli sanktsiyalarni joriy etish ustida bosh qotirmoqda. Ana shunday ehtimoliy sanktsiyalardan biri Rossiyaga SWIFT tizimidan foydalanishini taqiqlash bo‘lmoqda. xo‘sh, mazkur tizimning vazifasi va jahon bozoridagi o‘rni qanday, uning Rossiya iqtisodiyotiga ta'siri qay darajada? “Bugun.uz” kolumnisti Akbar Idiev ushbu maqolada bu haqida batafsil ma'lumot byerishga harakat qiladi.
Foto: “Global Look Press”
Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunications (SWIFT) — Jahon banklararo moliyaviy telekommunikatsiyalar jamiyati axborot uzatish va to‘lovlarni amalga oshirish uchun xalqaro banklararo tizimdir. Ushbu tizim butun dunyo bo‘ylab moliya institutlariga moliyaviy opyeratsiyalar to‘g‘risidagi ma'lumotlarni xavfsiz, standartlashtirilgan va ishonchli tarzda yuborish va olish imkonini byeradi.
U 1973 yilda tashkil etilgan, 19 mamlakatdan 248 ta bank hammuassis sifatida ishtirok etgan. SWIFT shtab-kvartirasi Belgiyada, Bryussel yaqinida joylashgan. SWIFT bu Belgiya qonunchiligi asosida tashkil etilgan koopyerativ jamiyat bo‘lib, uning a'zolariga tegishli. Bugungi kunda dunyoning 200 dan ortiq mamlakatida 11 mingdan ortiq moliya instituti, shu jumladan, 1000 ga yaqin korporatsiya SWIFT a'zosi hisoblanadi. O‘rtacha aylanmasi kuniga 30 milliondan ortiq moliyaviy opyeratsiyalarni tashkil etadi.
Tizimda ikki xil opyeratsiya olib boriladi: moliyaviy (tizim foydalanuvchilari o‘rtasida) va tizimli (foydalanuvchilar va tizim o‘rtasida).
Barcha SWIFT xabarlari (opyeratsiyalar) quyidagilardan iborat:

• 
  sarlavha;
  
• 
  xabar matni;
  
• 
  treylyer.
  

Kompyutyer tyerminali asosiy kompyutyer bilan aloqa qilish, xabarlarni jo‘natish va qabul qilish, amaliy vazifalarni boshqarish uchun ishlatiladi. xabarlar mintaqaviy protsessorda yig‘iladi va keyin qayta ishlash uchun tegishli opyeratsion markazga yuboriladi. U yerda SWIFT xabarlarni quyidagi algoritmga muvofiq qayta ishlaydi:

• 
  sintaksisni tekshirish;
  
• 
  xabarlarni chiquvchi shaklga aylantirish uchun yangi sarlavhalar yaratish;
  
• 
  treylyerlarni qo‘shish;
  
• 
  saqlash uchun xabarlarni nusxalash va shifrlash.
  

Tekshiruv natijalariga ko‘ra, jo‘natuvchi xabarnoma oladi: ACK — ijobiy natija, NAK — salbiy natija. Har bir xabar avtomatik ravishda kiruvchi raqamni oladi.
SWIFT tizimiga oid ma'lumotlar AQSh hukumati topshirig‘iga asosan 2001 yil 11 sentyabr voqealaridan so‘ng taftish etilib, qattiq tanqidga uchraydi (mijoz sirlarini oshkor etishda ayblangan). Shundan so‘ng 2018 yilga kelib AQSh bosimi ostida Eron va KxDR bank va tadbirkorlik sub'ektlari bu tizimdan chetlatiladi. Bunday bosim Rossiyaga nisbatan ilk marotaba Qrim voqealari fonida yuz byergan (2014 yil). Lekin bu amalga oshmagan. Bunga SWIFT kompaniyasining o‘zi qarshi chiqqan va o‘z bayonotida u ma'lum masalalarda vosita sifatida foydalanilishiga qarshiligini bayon etgan. Ayni damda ham mazkur tizimdan Rossiya banklari va tadbirkorlik sub'ektlarining chetlatilishiga oid ma'lumotlar chiqishi ortidan turli ekspyertlar tomonidan uning oqibatlari xususida juda ko‘p fikrlar bildirildi.
Tizim dunyoda o‘ziga xos yagona sanalmaydi, unga altyernativ sifatida SPFS (Rossiya milliy banklariga oid tizim), INSTEX (EI va Eron o‘rtasidagi aloqalar uchun), CIPS (xitoy analogi), Ripple (kriptovalyutalar uchun platforma), Stellar (valyuta oldi-sotdisiga oid platforma) kabilarni misol qilib keltirish mumkin. Ammo jahon bozoridagi asosiy bank va TMKlar SWIFT tizimini ishonchliligi, ulkan imkoniyatga ega ekani uchun xush ko‘rishadi. Shu bilan birga, mazkur tizim analoglaridan ko‘ra uzoq tarixga ham ega (40 yillik).
2014 yil hisob-kitoblariga ko‘ra, Rossiyaning tizimdan ehtimoliy uzilishi uning iqtisodiyoti 5 foizga qisqarishiga sabab bo‘lishi taxmin qilingan (sobiq RF moliya vaziri A.Kudrin). Aynan shu davrdan boshlab moliyaviy risklarni kamaytirish maqsadida RF tomonidan milliy tizim ishlab chiqildi (SPFS), ammo bu moliyaviy yo‘qotishlarni faqatgina yumshatishi mumkin, xolos (ichki moliyaviy aylanmalar uchun).
Asosiy muammolardan moliyaviy opyeratsiyalarning sekin almashinuvi (xat va faks orqali ma'lumot almashish ko‘p vaqt va mablag‘ talab etadi). Yana bir muammo bu xorijiy investitsiya va kapitalining mamlakatdan ommaviy ravishda chiqib ketishi hisoblanadi. Bu qatorga xorijda etarlicha aktivi mavjud bo‘lgan mahalliy oligarx va tadbirkorlarni ham qo‘shish mumkin.
Tadbirkorlar oqimining mamlakatdan ketishi banklardagi xorijiy valyutaning sezilarli qismi chiqib ketishiga sabab bo‘ladi, bu esa, tabiiyki, rubl kursining qulashi va xorijiy valyutadagi zaxiralarning kamayishiga sabab bo‘ladi. xorijiy kompaniyalar bilan moliyaviy aloqalar o‘rnatgan tadbirkorlar segmenti ham sezilarli yo‘qotishlarni boshdan kechirishi mumkin.
Umuman olganda, tizimdan Rossiyani chetlatish borasidagi ma'lumotlar chiqa boshlagan davrdan RF ushbu masalaga altyernativ echim topish yo‘lidan bordi (SPFS tizimini joriy etib, milliy valyutada asosiy hamkorlar bilan oldi-byerdi qilishni yo‘lga qo‘ydi), ammo bugunga kelib, RF dunyo iqtisodiyotidan to‘la mustaqil holda deya olmaymiz. Shu sababdan mazkur tizim Rossiya va uning G‘arbdagi asosiy savdo hamkorlari iqtisodiyoti uchun muhim ahamiyatga ega.
Yangi kiritilayotgan sanktsiyalar tarkibida SWIFT tizimidagi cheklovni joriy etish katta ehtimol bilan Evroittifoq davlatlarining masalaga qanday munosabat bildirishiga bog‘liq, zyero tizim o‘zagi aynan shu hududda joylashgan.