Muhandislik geologik tadqiqotlar

aktiv zona
deb ataladi. Quduq ichidagi suvning so’rib 
chiqarilguncha balandligining 4/3 qismi aktiv zona chuqurligi (
P
) deb qabul 
qilinadi, ya’ni 
N
0
= 4,3 P
. Bu holat tugallanmagan quduqlarning sarfi Dyupyui 
formulasi yordamida Parker interpretatsiyasi bilan hisoblashga sharoit
tug’diradi. Quduq o’z suvining
Q= 1,36К
f

r
R
h
H
lg
lg
2
2
0


(17.2) 
hajmini maksimal debitda berishi uchun yondosh quduqlar ta’sir radiusining ikki 
oraligidan kam bulmagan masofada joylashtirilishi kerak. 
Zovurlar (ariqchalar).
Bular grunt suvlarini sathini pasaytirish uchun 
qilinadigan maxsus inshootlardir. Ular drenajlar sistemasiga kiradi. Ariqchalar 
tugallangan va tugallanmagan bo’lishi, ularga suv oqimi ikki tomondan kelganda 
sarf quyidagicha aniqlanadi: 
Q = Кf

R
h
H
l
2
2


(17.3), 
agar oqim bir tomonda bo’lsa, 
Q = К
f

R
h
H
l
2
2
2


(17.4) 

---

145 
bo’ladi, bu yerda: 
Q 
– suv miqdori, m
3
/sut; 
K
f
– fil’trlanish koeffitsienti, m/sut; 
l
– 
ariqchalar uzunligi, m; 
H
– grunt suvining qalinligi, m; h – ariqcha ichidagi suv 
ustuni balandligi, m; 
R
– ta’sir radiusi, m. Tugallanmagan ariqcha suv sarfi, 
tugallangan ariqchanikidan kam bo’ladi: