Muhandislik -geologik tadqiqotlar

Geologik tuzilishlar - hosil bo’lish sharoiti, tarkibi, tog’ jinslari  (gruntlar) 
yotish  sharoiti,  ularni  darzbardoshligi,  tektonika    xususiyatlari,  geodinamik 
hodisalar, ularni hosil bo’lish sabablari,  omillarni inshoot turg’unligiga ta’siri. 
Gidrogeologik  sharoitlar  –  grunt  suvlarini  joylashish  chuqurligi,  ularni 
rejimi, minerallashganlik darajasi. 
 
 
 

---

185 
 
24.2.Gruntlarning  fizikaviy - mexanikaviy xususiyatlari.  
Gruntni qurilish materiali sifatida bahosi. 
Muhandislik - geologik qidiruv ishlarining vazifasi va umumiy  ko’zlangan 
maqsadi turli muhandislik inshootlari uchun umumiydir. Ammo inshootning turiga 
qarab,  muhandislik  -  geologik  qidiruv  ishlari    yo’nalishi  va  ko’rinishlari  ma’lum 
xususiy xarakterga ega bo’lishi mumkin. 
Har qanday qurilish loyihasi bir necha bosqichlarda olib boriladi: 
Texnikaviy – iqtisodiy doklad; 
Loyihaviy topshiriqlarni tuzish; 
Texnikaviy loyihani ishlab chiqish. 
Oxirgi  ikki  bosqich  odatda  -  texnikaviy  -  ishchi  loyihalashga  mujassam-
lanadi.  TIL  -  bosqichida  -  arxiv,  fond  va  adabiyot    materiallarini  tabiiy  sharoit 
haqidagi ma’lumot asosida qurilishni  texnikaviy imkoniyati, iqtisodiy va ekologik 
jihatlari  ko’rib    chikiladi.  Bu  bosqichda  maxsus  muhandislik  -  geologik  qidiruv 
ishlari    kamdan  -  kam  olib  boriladi.  Odatda  maxsus  muhandislik  -  geologik  
qidiruv  ishlari  yirik  inshootlar  qurishda  yoki  murakkab  tabiiy    sharoitlarda  olib 
boriladi. 
Muhandislik - geologik qidiruv ishlarining loyihaviy topshiriq qismi,  TIL 
bosqichida ko’zda tutilgan “tanlovli” uchastkalarda bajariladi.  Ishdan maqsad eng 
maqbul muhandislik - geologik sharoitli maydonni  tanlab olishdir. Muhandislik - 
geologik  qidiruv  ishlari  ma’lumotlari    asosida,  loyihalashning  bu  bosqichida 
inshootning asosiy  yordamchi    elementlarni    joylashtirishni,  poydevorning turi va 
konstruktsiyasini  tanlab olishlari, yer ishlarini ishlab chiqarish texnologiyasini eng  
ratsional usullarini tanlab olishlari mumkin. Bu bosqichda dala  muhandis-geologik 
qidiruv ishlari o’tkazilib, asosiysi, muhandislik -  geologik s’yomkadir. Texnikaviy 
va  texnikaviy  -  ish  loyihaviy  bosqichda    muhandislik  -  geologik  qidiruv  ishlari 
tugallangan tanlangan uchaskada  olib borilib, faqat inshoot chegarasi hududlarida 
olib  boriladi.    Asosiy  e’tibor  gruntlarning  fizikaviy  -  mexanik  xususiyatlarini 
o’rganishga  qaratilgan  bo’lib,  bundan  ko’zlangan  maqsad  inshootning,  qiya  
joylarni  turg’unligini  hisoblashdir.  Ulardan  tashqari,  ishchi  chizmasi    bosqichida, 

---

186 
 
bu  davrda  boshlanayotgan  qurilish  jarayonida  kelib  chiqadigan    muhandislik-
geologik masalalariga aniqliklar kiritiladi.