Muhandislik -geologik tadqiqotlar

I
kr 
ni  aniqlash uchun quyidagi formulani tavsiya etadi. 
I
kr
 

 (

 -1)( 1- n ), 
 
Bu yerda:  

  - jinsning zichligi, n - g’ovaklik  ( birlikka nisbatan )  
Plivunlik 
holatida 
jinslar 
butunlay 
strukturaviy 
bog’lanishlarni  
yo’qotadilar  va zarralar oqish holatiga o’tadi. 
Plivunlik hodisalari jadallashuvi gradient kattaligi, jinsning  granulometrik, 
mineralogik  tarkibi,  zarralar  shakli,  zichliklari  va    boshqa  bir  necha  omillarga 
bog’liqdir. 

---

112 
 
Ilmiy  tadqiqotlar  natijalari-qumli  gruntlardagi plivunlik  hodisalari    sababi, 
bakteriyalarni  ayrim  turi  ekanligi  isbotlandi.  Bunday    biokimyoviy  plivunlarni 
hosil  bo’lishi  shunday  tushuntiriladi,  suvga    to’yingan  dispersli  jinslarda  yuqori 
darajada turg’unlashgan kolloidlar  va shu bilan, mikroorganizmlar hayoti faoliyati 
bo’lmish  gazlar  to’planishi    oqibatida  g’ovaklarda  ortiqcha  bosim  to’planib, 
jinsning  harakatlanishiga    turtki  bo’ladi.  Mikroorganizmlar  haqiqiy  plivunlarda 
topilib,  yana  shuni  aniqlandiki,  biologik  nurash  50  m  chuqurlikdagi  jins 
qatlamlarida ro’y berar ekan. Tinch osoyishta turgan plivunlar suvni kam yo’qotadi 
va  suvni kam o’tqazadi. 
A.F.  Lebedev    plivunlarni    soxta  va  xaqiqiy  turlarga  ajratdi.  Soxta  
plivunlar-strukturaviy  bog’lanmagan  jinslar,  turli  qumlar  va  shag’allar  
yotqiziqlardir. Plivunlik holatiga o’tish yer osti grunt suvlarining oqimining  yuqori 
gidravlik bosim gradienti ta’sirida sodir bo’ladi. Fil’trlanish  koeffitsienti sutkasiga 
1-2 metr va undan ham ko’p bo’ladi. Jins  zarralari ko’chgan oqim holatiga o’tadi 
va    ular  orasida  ishqalanish    yo’qoladi.  Bunday  qumlar  tez  va  oson  oqib  keta 
boshlaydi.  Suvsiz  holatidagi  o’rta  zichligi  1,5-1,75  t/m
3
  ga  teng  bo’ladi. 
Gidradinamik  bosim ostida faqatgina qumlargina emas, balki g’ovakli jinslar ham  
oqizilishi  mumkin.  Soxta  plivunlarga  xos  bo’lgan  xususiyatining    osonlik  bilan 
suvsizlanishdir.  Qurigandan  so’ng    ular  bo’sh,  serg’ovak      kamtsementlashgan  
massaga aylanadi.