Muhandislik -geologik tadqiqotlar


 Selning geologik ishi va prolyuvial tog’ jinslari



Download 6,89 Mb.
Pdf ko'rish
bet105/303
Sana16.09.2021
Hajmi6,89 Mb.
#175764
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   303
Bog'liq
-qullanma

14.6. Selning geologik ishi va prolyuvial tog’ jinslari 
Sel  so’zi  arabchadan  olingan  bo’lib  «tez  oquvchi  suv»  degan  ma’noni 
bildiradi. Tog’lik rayonlarda muzning, qorning  erishi, yomg’ir va jalalar  yog’ishi 
natijasida hosil bo’lgan o’zanli, vaqtincha katta tezlikdagi  suvlar oqimi o’z yo’lida 
tog’  jinsi  parchalarini  surib  ketib,  pastga    tomon  oqizib  ketadi.  Bu  vaqtinchalik 
katta  kuchga  ega  bo’lgan  suv    oqimini  sel  deb  ataladi.  Sel  ichidagi  aralash  tog’ 
jinslari bo’lganligi uchun uning zichligi 1,2 - 1,8 g/sm
3
 , tezligi esa 10 - 15 km/soat 
ga yetadi.  
Sellar quyidagi sharoitlarda hosil bo’ladi: 
-kuchli jala yog’ishi  yoki qorning shiddat bilan erishi; 


106 
 
-  tog’  yon  bag’irliklari,  vodiylar  o’zanlarining  nishabligi  35  %  dan    ko’p 
bo’lishligi; 
- nurashdan maydalangan jinslarning tog’ yon bag’irliklarining  havzalarida 
yig’ilib, katta miqdordagi bo’sh jins uyumlarini to’planishi. Sel massasi taxminan  
50 - 60% har - xil tosh parchalari, qumlardan, gillardan va o’simliklar tanalaridan 
iborat  bo’ladi.  Shu  bilan  bog’liq  holda,  sellar  tez    yemiriluvchi  jinslar  (gilli, 
slanetsli)  joylashgan    tog’li  qurg’oq  hududlarga  xosdir.  Bunday  hududlarda  tog’ 
jinslarini    nurashi  natijasida  to’planib  qolgan  bo’sh  jinslar  uyumi  to’plangan 
bo’ladi.  Hosil  bo’lish  manbaiga  qarab  sel  regional  yoki  mahalliy  xillarga  
bo’linadi.  Ularning  birinchisi,  joyning  geologik  va  geomorfologik    sharoiti  bilan, 
chambarchas bog’liq holda, yog’in ko’p va tez yog’ishidan sodir  bo’ladi. Mahalliy 
sel  esa  mahalliy  qatlamlari  birdan  erishi  natijasida    tog’liklardagi  ko’llardagi  suv 
ko’payishidan,  bu  ko’llar  havzalarining    ayrim  joylari  o’pirilishidan  vujudga 
keladi. Sel xodisasi sodir  bo’ladigan havza  3 zonaga bo’linadi. 

Download 6,89 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   303




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish