Muhandislik -geologik tadqiqotlar



Download 6,89 Mb.
Pdf ko'rish
bet103/303
Sana16.09.2021
Hajmi6,89 Mb.
#175764
1   ...   99   100   101   102   103   104   105   106   ...   303
Bog'liq
-qullanma

 
14.5 Karstlanish hodisasi. 
Yer  osti  suvlari  ta’sirida  ohaktosh,  dolomit,  gips,  osh  tuzi  kabi  tog’ 
jinslarini  eritish  natijasida  hosil  bo’ladigan  geologik  jarayonlar  -  karstlar    deb 
ataladi.  Karst so’zi shimoliy - g’arbiy Yugoslaviyadagi karst platosi  (yassi tog’)  
nomidan  olinib,  «Tosh»  degan  ma’noni  bildiradi.  Bunday  deb  atalishiga    sabab 
shuki,  ana  shu  yassi  tog’da  bunday  hodisalar  juda  ko’p  tarqalgan  va    dastlab  shu 
yerda yaxshi o’rganilgan. 
G’orlar turli shakl va hajmdagi bo’shliqlar ko’rinishida bo’ladi.  
G’orlar  ikki  xil  bo’ladi:  ochiq  g’orlar  yoki  voronkasimon  o’pirilgan  
chuqurliklar;  yopiq  g’orlar  -  bu  ohaktoshlar  jinslari  orasida  paydo  bo’lgan 
gorizontal  yoki  tik  qiya  bo’shliqlardir.  Morfologik  jihatdan    g’orlar  Yer  yuzida 
ko’proq botiq shakllarini tashkil qiladi. Ochiq karst  (g’or) lar xar -  xil shaklga ega 
bo’lishi  mumkin.  Yer  ostidagi  karstlar    ham  bir  necha  xil  bo’ladi;  tik  yunalgan 
quduq,    og’zi  tor,  ichiga  tomon    kengayuvchi  (epikarst),  gorizontal  yo’nalgan 
kanalli,  yer  yuziga  yer  osti    suvini  olib  chiquvchi  (mezokarst),  chuqurlik 
(gipokarst).  Karst  shakllari  botiq  va  qavariq  bo’lishi  mumkin,  botiq    shakllarning 
chuqurligi  bir  necha  metrdan,  ming  m  gacha  bo’ladi.  Yemiriluvchi,  g’orlar  hosil 


104 
 
kiluvchi  jinslar  suvda    eriydigan  jinslardir:  karbonatli  jinslardan:  ohaktosh, 
dolomit, bo’r, marmar: Sul’fatli jinslardan: gips va angidrit; xloridlardan - osh tuzi, 
sil’vin va boshqalar. 
Eng ko’p eriydigan xloridlar bo’lib, har qanday kimyoviy  tarkibdagi suvda 
eriydi;  1  litr  distillangan  suvda  328  gramm  osh  tuzi    erishi    mumkin.  Sul’fatlar 
suvda  nisbatan  kam  eriydi;  1  litr  distillangan    suvda  2,6  g  gips  eriydi.  Agar  suv 
tarkibidagi  NaCl    bo’lsa,  uning    eruvchanligi  4-marta  oshadi,  MgSO
4
  bo’lsa, 
eruvchanligi aksincha  kamayadi. 
Karbonatlar  qiyin  eriydigan  jinslar  hisoblanadi:  1  litr  distillangan    suvda 
0,013  g  CaCO
3
  eriydi.  Umuman  olganda,  suvning  tog’  jinslariga    ta’siri  juda 
sekinlik  bilan  boradi,  biroq  suvning  tarkibida  karbonat    angidrid  ko’p  va  harorati 
yuqori  bo’lsa,  bu  jarayon  tezlashadi.  Karbonat    angidrid  suvda  qiyin  eruvchi 
magniy yoki kaltsiy karbonatli suvda  eriydigan bikarbonatlarga   aylantiriladi. 

Download 6,89 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   99   100   101   102   103   104   105   106   ...   303




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish